Kara Panterler Partisi’nin kurucularından Huey P. Hewton, 1942 yılında Louisiana eyaletine bağlı Monroe kentinde doğdu. Babası bir Baptist rahipti ve kendisine üstten bakan bir beyaza cevap verdiği için neredeyse linç edilecekti. Newton henüz çocukken ailesi California’ya taşındı. Yedi kardeşin en küçüğü olan Huey P. Newton, eğitimde ciddi sıkıntılar yaşamaya başladı ve kendisini sokaklara vurdu. Ufak tefek suçlar işleyen Newton, liseyi bitirdiğinde henüz doğru düzgün okuma yazma bilmiyordu.
Liseyi bitirdikten sonra kendi kendine okuma yazma öğrenen Newton, Merritt Koleji’nde üniversiteye kaydoldu. Burada, Afro-Amerikan Birliği’ne katıldı. Üniversitenin eğitim programına ilk defa Afro-Amerikalıların tarihinin eklenmesinde Newton’ın da rolü vardı. Bu yıllarda üniversite arkadaşı BobbySeale ile tanıştı ve 1966 yılında beraber Kara Panterler Partisi’ni kurdular. Seale partinin liderliğini üstlenirken, Newton da partinin savunma bakanı oldu. MalcolmX’in fikirlerinden derinden etkilenen Kara Panterler, siyahların kurtuluşu için şiddet de dahil pek çok yola başvurulabileceğini düşünüyordu. 1960’ların sonlarına gelindiğinde Kara Panterler’in 2000’e yakın üyesi vardı. Parti, kendisini proleter öncüsü olarak tanımlıyor ve sınıf mücadelesini savunuyordu.
1967 yılında Newton, bir polis memurunun öldürülmesinden sorumlu tutuldu. Tutuklanması büyük gösterilere yol açtı, pek çok şehirde “Huey’e özgürlük” eylemleri yapıldı. 1969’da FBI yöneticisi J. Edgar Hoover, Kara Panterleri “ülkenin ulusal güvenliğine en büyük tehdit” olarak tanımlıyordu. Parti, Vietnam Savaşı’na karşı eylemlerin ön saflarında yer alıyordu.1970 yılında hakkındaki suçlamalar düştü ve Newton serbest bırakıldı. Kara Panterler’in uluslararası desteğe sahip olmasında önemli bir rol oynadı. 1970 yılında Çin’i ziyareti sırasında geniş kalabalıklar tarafından karşılandı.
1971 yılında Kara Panterler, şiddet içermeyen bir manifestoyu benimsediklerini duyurdu ve siyah topluluğuna sosyal hizmetler sağlamak üzere çalışmaya başladı. Newton, 1974 yılında bir kez daha cinayetle suçlanınca Küba’ya kaçtı ve suçlamalar düşene kadar üç yıl boyunca Küba’da yaşadı. Kara Panterler’in şiddet içermeyen bir manifestoyu benimsemesi parti içinde tartışmalara yol açtı. Partinin ilk üyelerinden ElridgeCleaver ile Newton arasındaki tartışmalar sonucunda parti ikiye bölündü, parti üyeleri arasında çatışmalar yaşandı ve bu süreçte pek çok Kara Panterler üyesi hayatını kaybetti.
Liseyi bitirdiğinde okuma yazma bile bilmeyen Newton, California Üniversitesi’nde önce yüksek lisans, sonra da doktorasını tamamladı. Doktora tezinin başlığı ‘Panterlere Karşı Savaş: Amerika’da baskının tarihi üzerine bir çalışma’ydı. 1982 yılında Kara Panterler devletin baskıları sonucunda dağıldı.
1989 yılında Newton, Kara Panterler ile anlaşmazlık yaşayan Siyah Gerilla Ailesi isimli örgütün üyesi TyroneRobinson tarafından öldürüldü. 47 yaşındaki Newton’ın son sözleri şöyleydi: “Benim bedenimi öldürebilir, hayatımı alabilirsin ama ruhumu asla öldüremezsin. Ruhum sonsuza kadar yaşayacak!”
Can Irmak Özinanır
(Sosyalist İşçi)