Portreler: Tony Cliff

​Tony Cliff, (Ygael Gluckstein) 1917 yılında Filistin’de Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi, Filistin’deki Siyonist topluluğun içinde yer alıyordu. Henüz çocukken, okulunda hiç Arap öğrenci olmadığı gerçeği Cliff’i derinden etkiledi. Üniversitede Kudüs’te ekonomi okumaya başladı. Bu yıllarda komünist fikirlerle tanışsa da Filistin Komünist Partisi’ne hiç üye olmadı. Hashomer Hatzair (Genç nöbetçi) isimli bir Siyonist-Sosyalist örgüte katıldı. Cliff, bir yandan bu örgütle çalışıyor, aynı zamanda da Rusya’daki Stalinist politikaları sorguluyordu, bu sorgulama sırasında Lev Troçki’nin yazılarıyla tanıştı. Troçki’nin fikirlerinden etkiledi, 18 yaşında yazdığı ilk makalede Troçki’nin sürekli devrim kuramını Mısır’a uyarlamaya çalışıyordu. Bir süre sonra siyonizmden de kopmaya başladı. 1938 yılında bazı yoldaşları ile beraber illegal Devrimci Komünist Birlik’i kurdu. Bu örgüt hiçbir zaman 20’den fazla üyesi olmayan ve siyonizme karşı Arapların ve Yahudilerin beraber örgütlendiği Troçkist bir örgüttü.

1939 yılında Tony Cliff, Filistin’deki İngiliz sömürge otoriteleri tarafından hapse atıldı. Hapiste kısa bir süre geçirdikten sonra Cliff, Chanie Rosenberg ile tanıştı ve ömür boyu sürecek bir yoldaşlık başladı. Rosenberg ile evlendikten bir süre sonra emperyalizmle ana merkezinde mücadele etmek üzere İngiltere’ye taşındılar ancak İngiliz devleti, Cliff’in gelişini hoş karşılamadı. Dört yıl boyunca Rosenberg’den ve ilk çocuklarından ayrı olarak İrlanda’da yaşamak zorunda kaldı. Cliff, Troçkist IV. Enternasyonal’e bağlı Devrimci Komünist Parti grubuna üye oldu. IV. Enternasyonal, Stalinist Rusya’yı “dejenere işçi devleti” olarak tanımlıyordu. Troçki’nin de paylaştığı bu tespiti başta destekleyen Cliff, mesele üzerine çalışmaya başladıkça bu konumdan uzaklaştı. Rusya’nın 1917’nin mirasını taşımadığını söyleyen Cliff aynı zamanda yeni kurulan “sosyalist” ülkelerin bu şekilde tanımlanmasına karşı çıkıyordu. Cliff’e göre eğer Karl Marx’ın “işçi sınıfının eseri kendi eseri olacaktır” şeklindeki bakış açısı terk edilmeyecekse, işçiler tarafından kurulmayan devletlere de sosyalist demek imkansızdı. Bunu kanıtlamak üzere çalışmalarını Rusya’da Devlet Kapitalizmi isimli kitabında topladı. Bu kitaba göre Rusya ve diğer sosyalist olarak adlandırılan ülkeler aslında devlet kapitalistiydi, bu ülkelerdeki işçiler de kendisini egemen sınıf olarak örgütlemiş olan bürokrasi tarafından sömürülüyordu. IV. Enternasyonal, bu fikri kabul etmedi, Cliff ve takipçileri 1950 yılında örgütten atıldı. 

33 kişilik bir grup olarak Socialist Review (Sosyalist Eleştiri) grubunu kurdular. 1953 yılında Chanie Rosenberg’i kardeşi Mike Kidron da Londra’ya taşındı. Cliff ve Kidron çok uzun yıllar boyunca devlet kapitalizmi analizini genişletmeye ve derinleştirmeye çalıştılar. 1960’lı yıllarda Cliff Socialist Review’ı inşa etmek için muazzam bir çaba gösterdi. 1968 ise Cliff ve yoldaşları için bir dönüm noktası oldu. Artık International Socialists (Enternasyonal Sosyalistler) ismini almış olan grup, 1968’deki işçi ve öğrencilerin isyanlarıyla birlikte bir devrimci parti oluşturma kararı aldı. 1970’lerde İngiltere’deki sınıf hareketinin en hızlı günlerinde Cliff, şehirden şehire koşturarak işçilerle toplantılara katıldı, örgütün inşası için uğraştı. Nihayet 1977 yılı geldiğinde bir parti kuruldu: Socialist Workers’ Party (Sosyalist İşçi Partisi). Sosyalist İşçi Partisi, Anti Nazi Birliği’nde ve işçi hareketlerinde aktif rol oynadı, Cliff 2000 yılındaki ölümüne kadar tüm hayatını bu partinin inşasına ve faaliyetine adadı, aralarında Rosa Luxemburg, Lenin ve Troçki’nin biyografilerinin de olduğu sayısız broşür, makale ve kitap yazdı.

Tony Cliff’in kurduğu gelenek dünyanın pek çok ülkesinde de devrimcileri saflarına kazandı. Bugün Uluslararası Sosyalist Akım adında 30’a yakın ülkede faaliyet gösteriyor. Bu akımın bir parçası olarak DSİP, Türkiye’de Tony Cliff’in geleneği etrafında örgütlenmeye devam ediyor. 

Can Irmak Özinanır

(Sosyalist İşçi)

İlginizi çekebilecek diğer yazılar