İşsizlik artıyor, fon yağmalanıyor

İşsizliğin birden fazla tanımı var. Fakat gerçek tablo atıl iş gücünün tamamını kapsayan geniş tanımlı işsizlik oranıdır.

2014-2020 yılları arasında yüzde 15-20 oranında kalan geniş tanımlı işsizlik, pandemi ve kapanma döneminde yüzde 25'e fırlamıştı.

Pandemi bitti. İşyerleri açıldı. Fakat istihdamda azalma devam etti ve Kasım 2024 itibarıyla geniş tanımlı işsizlik pandemi dönemini geri de bırakarak yüzde 28,2'ye ulaştı.

Bu saptama, her ay düzenli olarak işsizlikte görünüm raporları yayınlayan Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi'ne (DİSK-AR) ait. DİSK-AR bu verilere Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hesaplamalarına dayanarak ulaşıyor. Dolayısıyla spekülatif saptamalar değil.

Kasım 2024 itibarıyla, 85 milyon nüfuslu Türkiye kapitalizminde geniş tanımlı işsiz sayısı  11 milyon 436 bin kişi oldu. Kadın işsizliği tarihi zirvesine ulaştı: Yüzde 38,3.

Buna karşılık işsizlerin yalnızca yüzde 14,2’si işsizlik sigortası alıyor

İşsize değil patrona veriyorlar

Sigortalı her çalışan gelirinin yüzde 1'ini işsizlik sigortası primi olarak fona öder. Buna işçi başına patronun yüzde 2 ve devletin yüzde 1 oranında desteği eklenir.

600 gün sigortalı olarak çalışılması durumunda 6 ay (180 gün), 900 gün sigortalı çalışmanız durumunda 8 ay (240 gün), 1080 gün sigortalı çalışmanız durumunda 10 ay (300 gün) süre ile işsizlik maaşı alınabilinir.

İşsizlik sigortası fonu teorik olarak işsizler içindir. Fakat pratikte durum tam tersi. Muhalif medyada çıkan haberlere göre:

"2023’ü 197 milyar TL ile kapatan fon, 2024 yılında yüzde 82 artışla 359 milyar TL’ye ulaştı. Ancak fondan işsizlere yapılan ödeme 45,7 milyar TL’de kalırken, patronlara teşvik ve destek adı altında 124,2 milyar TL kaynak aktarıldı."

Üstelik bu yeni bir durum değil. Kurulduğu 2000 yılından itibaren bu fonda biriken paraların büyük bölümü patronlara aktarıldı.

Patronlar kolayca "teşvik ve destek" alabilirken, işsizlik maaşından yararlanmak için hem zor koşullar getirilmiş durumda. Hem de verilen işsizlik maaşı sefalet düzeyinde: Geçen yıl 15 bin 880 TL olan tavan ödeme, asgari ücretteki artışa bağlı 2025’te 20 bin 646 TL’ye yükseltildi.

İşsizlik fonunun işsizler için kullanılması, sınıf mücadelesinin temel taleplerinden birisi olmalı.

(Sosyalist İşçi)