Belediyelerde sözleşmeler yeni arayışların habercisi mi?

Kasım ayının işçi sınıfı açısından en sıcak gündemi toplu sözleşme döneminde olan belediye işçilerinin grev kararı almaları ya da birkaç günlük olsa bile greve dönüşen eylemleri oldu. Temmuz ayında başlayan ve üzerinden 5 ay geçmesine rağmen henüz bitmeyen sözleşmeler olduğu düşünülürse bu gündemin sınıf açısından aslında önemli bir yer tuttuğu söylenebilir. 

Türkiye’de sendikaların örgütlü olduğu iş yeri ve sendikalı işçi sayısının düşük olmasından yola çıkarak DİSK’e bağlı Genel İş, Türk İş’e bağlı Belediye İş ve Hak İş’e bağlı Hizmet İş sendikalarında yaklaşık 580 bin belediye işçinin örgütlü olması önemlidir. 

Belediye işçilerinin yoğunluklu olarak yer aldığı İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirler işçi mücadeleleri için önemli bir yer tutarken, buralarda imzalanan Toplu Sözleşmeler diğer yerler için de örnek teşkil ediyor.  

Bu yüzden kasım ayı işçiler arasında sendikaların en fazla konuşulduğu ve nasıl bir sendika diye tartışmaya açıldığı bir dönem olmuştur. İstanbul Kartal Belediyesi’nde Sosyal Demokrat Kamu İşverenleri Sendikası ile ‘Ya toplu Sözleşme Masası Ya Grev Halayı’ diyerek masaya oturan DİSK’e bağlı Genel İş sendikası arasında süren görüşmelerde uzlaşı çıkmayınca Kartal Belediyesi grev kararı alıp bunu uygulamaya geçirdi. Başta temizlik işleri olmak üzere diğer birimlerin grevi hayata geçirmesi Kartal’daki günlük yaşamı etkiledi ve işçilerin sesi daha gür bir şekilde duyuldu. Grevi kırmak için Kartal Belediyesi yönetimi işçilerin iş akitlerini feshetmeye uğraşırken, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve diğer bazı ilçe belediyeleri çöp toplama işini üstelenerek grevi kırmaya çalıştılar. İşçilerin mücadelesi sonucu bu durum engellendi ancak Kartal Belediyesi ile Genel İş’in merkezi arasında ‘gece yarısı’ imzalanan Toplu Sözleşme hem Kartal’daki grevi bitirdi hem de grev hazırlığındaki diğer belediye işçilerinin moralini bozdu.

Kartal’da işçi iradesini çiğneyip sözleşmeye imza atan Genel İş Merkezi yöneticilerine rağmen Anadolu Yakası’ndaki 4 Şube’nin yöneticileri Kartal, Ataşehir, Maltepe ve Kadıköy belediyelerinde fiili mücadele başlatma kararlılığını açıklayıp iş bırakma eylemlerine başladılar ve bunu hayata geçirmeye çalıştılar. Sırasıyla Ataşehir ve Maltepe belediyeleri hem iş bırakma hem greve çıkma kararlılığını gösterdi ancak tıpkı Kartal’da olduğu gibi Genel İş Merkezinin gece yarısı sözleşme imzalamasıyla grevler bitirildi ve işçiler kendi taleplerini ve iradelerini yansıtmayan sözleşmelere razı oldular. 

Sözleşmelerdeki maddi yetersizlikler ve yaşanan ağır enflasyon karşısında alınan ücretlerin etkisiz kalacağı çok net. Ancak bunların yanı sıra sendikaların işçi hak ve hukukunu ne kadar gözettiği, gerçekten sendikalar işçilerin yaşam koşullarını iyileştirmek için çalışıyorlar mı sorusu herhalde bugün daha fazla tartışmaya açılacaktır. 

Keza, İstanbul’da yaşanan bu durum hemen akabinde İzmir’e sıçramış önce Bornova ardından Buca Belediyelerinde yine Genel İş Genel Merkezinin şube yönetimlerine verdikleri direktiflerle toplu sözleşmelere gece yarısı imza atılmıştır. İzmir’de imzaları atan bu kez genel merkez yöneticileri değil ama onların sözünden çıkmayan şube yöneticilerinin aracılığıyla yapılmıştır. 

Bornova Belediye işçileri greve çıkmaya saatler kala imzayı atarken Buca Belediye işçileri 2 gün süren grevin akşamında önce temsilcilere atılan mesajla grevin bittiğini öğrenmişlerdir.

Görünen o ki belediye işçilerinin önünde henüz değiştirmenin çok kolay olmadığı bir sendikal bürokrasi ve taraf oldukları siyasal yapılarla temaslarını işçi lehine kıramayan yöneticiler bulunmaktadır. Bu siyasal yakınlık ve nemalanma sadece DİSK’te değil TÜRK İŞ ve HAK İŞ sendikalarında da fazlasıyla mevcuttur. 

Yine de belediye işçileri kendi onayları olmadan imzalanan sözleşmelere önceki yıllara göre daha fazla tepki göstermeye başladılar. Bu durum önümüzdeki dönemde sendikal bürokrasiyi ve sendikalardaki değişimi örgütlemeye yetecek mi bilinmez ama yeni arayışların başlamasını getirmesi mümkün gözüküyor.