İşçiye kaşıkla verilirken patronlara kepçeyle veriliyor

AKP iktidarı asgari ücrete yüzde 50, emekli ve memurlara yüzde 30 zam yaparken, patronlara kesenin ağzını açtı. Bütün sektörlerdeki bütün patronlar için 200 milyar lirası Hazine destekli, toplam 250 milyar liralık kredi paketi kullanıma açıldı.

Böylece AKP iktidarı işçilere verir gibi göründüğü pek çok hak için patronlara önceden para vermiş olacak. Örneğin EYT’liler için patronların cebinden şimdilik bir kuruş çıkmayacak. 6 ayı ödemesiz 36 ay vadeli 25 milyar lira para EYT kredisi adı altında patronlara dağıtılacak. Maliye Bakanı “gerekirse bu miktar artırılabilir” dedi.

İhracatçıların düşük döviz kuru (TL’nin 6 aydır değerinin artmaması, buna karşılık bütün maliyetlerde en az yüzde 100 artış olması)  şikâyeti de kredilerle bastırılmaya çalışılacak. Asgari ücrette meydana gelen artışların karşılanması için milyarlarca lira işletme kredileri verilecek.

Seçim ekonomisi düzlemine girmiş bulunuyoruz. İktidar para musluklarını açacak. Zaten dolaşımdaki para miktarı hızla artıyordu, şimdi önümüzdeki beş ayda çok daha fazla artacak. 

KKM, döviz, borç sarmalı

Öte yandan dövizi baskılamak için uydurulan Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulaması devam ediyor. Son bir yılda bankada KKM hesabında parası olanlara 200 milyar lira faiz ve kur farkı ödemesi yapıldı. 

Ancak son iki ayda hem döviz hesaplarında, hem de KKM hesaplarında hızlı bir azalma var. KKM’de 50 milyar lira (1 trilyon 450 milyar liralık KKM’nin yüzde 3’ü), dövizde 30 milyar dolar civarında (220 milyar dolarlık döviz hesaplarının yüzde 13’ü) azalma oldu.

Hesaplardan çekilen dövizin büyük ölçüde yurt dışına gittiği (muhtemelen borç ödemek veya yurt dışında saklamak için) sanılıyor. KKM’den çekilen paralar ise Borsa’ya girmiş olabilir. Tam ne olduğunu bilmek zor, kapitalist ekonomilerde bu tür para hareketleri genellikle sır gibi saklanır, üzeri örtülür.

Ancak her iki konuda da şu söylenebilir. Ekonomide döviz kaybı sürüyor, her ne kadar AKP-MHP ittifakı Rusya, Katar gibi ülkelerden swap adı altında borçlarla döviz dengesini korumaya çalışsa da, denge her an bozulabilir. Her an büyük bir döviz krizi patlayabilir. Sadece BOTAŞ’ın borçlarının (Rusya’ya 20 milyar dolar, İran’a belli olmayan bir miktar) ödenmesinin talep edilmesi bile Türkiye’yi batırabilir.

Servet transferi

2022 Küresel Eşitsizlik Raporu’nda, Türkiye’de nüfusun en çok kazanan yüzde 10’unun yıllık ortalama gelirinin, en az kazanan yüzde 50’lik kesiminin gelirinden 23 kat fazla olduğu belirtiliyor. Bu büyük bir uçurum. En üstteki yüzde 1 nüfus toplam gelirin yüzde 18,8’ini alıyor. Türkiye’de, çalışanların yüzde 60’ından fazlası asgari ücret ile çalışıyor. 

Türkiye’de nüfusun en alttaki yüzde 50’lik kesimi milli servetin sadece yüzde 4’üne sahipken nüfusun en üstteki yüzde 10’luk kesimi milli servetin yüzde 67’sine sahip bulunuyor. 

TÜİK verilerine göre, 2020’inin ilk yarısında işgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı yüzde 36,8, 2021’in ikinci çeyreğinde yüzde 32,6 iken bu oran 2022 yılı aynı döneminde yüzde 25.4’e düşmüş görünüyor. Büyümeye rağmen, ücretlilerin milli gelir büyümesinden aldığı pay giderek azalıyor.