Küresel enerji krizi kapıda, gaz ve elektrik fiyatları hepimize şok yaşatabilir

Küresel enerji krizi ve dolardaki yükselme gaz ve elektrik fiyatlarını çok hızlı artırmaya devam ediyor. Bu kış gaz ve elektrik faturaları hepimize şok yaşatabilir.

Avrupa’da gaz fiyatları son bir yılda 5 kat arttı. Geçen yıl Ekim ayında gazın bin m3’ünün fiyatı 150 Euro’ydu, şimdi spot piyasalarda 800 Euro’ya kadar çıkmış durumda.

Gaz fiyatlarındaki artış elektrik fiyatlarına da yansıdı; kısa vadeli elektrik fiyatları 10 kat yükseldi.

Avrupa'da yükselen fiyatlar dünyanın kalanına da sıçradı. Daha şimdiden Avrupa'da havlu atan enerji üretim şirketlerini, Çin'de üretime ara veren fabrikaları duymak mümkün.

Bu krizin en hızlı etkisi enerji yoğun imalat sektörlerinde görülüyor. Gübre ve seramik üreticileri üretimlerini kısmaya başladılar. Gübredeki üretim düşüşü, bir sonraki adımda gıda ürünlerinin daha da pahalılaşmasına yol açabilir.

Türkiye’de gaz fiyatı dolar bazında 3 kat artabilir

Yükselen gaz fiyatları, ihtiyacı olan gazın tamamını ithal eden Türkiye'yi de etkiliyor. Liranın dolara karşı değer kaybetmesi ise Türkiye’deki tüketiciler için ayrıca problem.

Türkiye geçen yıl 180 dolara aldığı bin m3 gazı bu yıl 320 dolara almaya başladı. Yıl sonunda fiyatlar 1000 doları bulabilir.

Avrupa'daki enerji krizinin asıl nedeni Rusya

Rusya’dan Avrupa’ya gaz taşıyacak olan Kuzey Akım 2 boru hattı tamamlandı. Ancak ABD ve bazı Avrupa ülkeleri, Ukrayna’yı devre dışı bırakmayı amaçlayan bu boru hattının kullanılmasına karşı. Söz konusu boru hattı yapılmış olmasına rağmen devreye alınamıyor.

Bu nedenle Rusya mevcut boru hatlarından Avrupa’ya yaptığı gaz akışını bilinçli olarak sabit tutuyor, hatta dönem dönem kısıyor, artan ihtiyaçları karşılamıyor.

Halbuki Covid döneminde evden çalışma uygulaması ve 2020 kışının soğuk geçmesi nedeniyle pek çok ülkede gaz sarfiyatı arttı. Şimdi üretim yerlerinin de tam kapasite çalışmaya başlaması ile gaz ihtiyacı daha da arttı.

Artan talebe uygun olarak en büyük tedarikçi Rusya yeterince gaz temin etmeyince Avrupa’da fiyatlar artmaya başladı, bugün için spot piyasalarda bin m3 gazın fiyatı 800 Euro civarında.

Hükümet ucuz gaz satarak patronlara 7 milyar lira destek oluyor

Türkiye’nin resmi gaz ithalatçısı kurumu olan BOTAŞ halen gazın m3’ünü ortalama 3 liradan alıyor, konutlara 1,5 liraya, sanayicilere ve elektrik üreticilerine ise 2,3 liraya satıyor. Arada kalan fark bütçeden karşılanıyor.

BOTAŞ’ın 2021 yılı zararının 1 milyar dolar (10 milyar TL) olması bekleniyor. Konutlara verilen gaz için hükümetin sağladığı destek 3 milyar lira. Elbette konutlarda kullanılan gaz için bütçeden destek sağlanması doğru ve gerekli. Aksi halde geçen yıl 300 lira yerine 600 liralık faturalarla karşılaşırdık.

Bu 10 milyarlık kamu desteğinin aslan payından ise sanayiciler ve elektrik üreticileri yararlanıyor. BOTAŞ ve hükümet, ucuz doğal gaz satarak patronların cebine halkın vergilerinden 7 milyar lirayı koymuş oluyor.

Bu yıl durum daha da kötü olabilir

Döviz kurlarındaki artışı da dikkat aldığımızda gaz fiyatları önümüzdeki aylarda bin m3 için 1000 dolara kadar çıkabilir. Dolardaki artış dikkate alındığında, gazın BOTAŞ'a maliyeti bir m3 için 10 lirayı geçebilir. Kamu desteği ile 1,5 liraya kullandığımız gazın m3 fiyatı 10 lirayı bulduğunda, faturalarda ani bir yükselme şoku yaşayabiliriz.

Türkiye’de elektrik enerjisi üretiminin yüzde 45’i ithal gaz ve kömür santrallerinde gerçekleştiği için elektrik fiyatları da bu artışlardan etkilenecektir.

Ne yazık ki, bu kötü tahminlerin gerçekleşme ihtimali oldukça yüksek. Geçen sene ortalama 300 lira gelen gaz faturalarının bu yıl bin lirayı bulması, 200 lira gelen elektrik faturalarının 500 lirayı bulması sürpriz olmayacak.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar