Portekiz seçimleri: Aşırı sağ yükselirken muhafazakarlar az farkla zafer iddia ediyor

Sonuçlar, 50 yıl boyunca aşırı sağın desteklediği ilk hükümet anlamına gelebilir.

Portekiz genel seçimlerinde oyların neredeyse tamamı sayıldığında, ana akım muhafazakarlar İngiltere'deki İşçi Partisi tipi Sosyalistlerin hemen önünde yer aldı. Aşırı sağdaki Chega (Yeter) oylarında bir artış ve sol oylarda büyük bir düşüş yaşandı.

Muhafazakar Sosyal Demokrat Parti'nin (PSD) hakimiyetindeki sağcı Demokratik İttifak (AD) oyların yüzde 29,5'ini aldı. Sosyalist Parti (PS) de neredeyse aynı puandaydı. Sonuçlar nihai değil ancak PS yenilgiyi çoktan kabul etti.

PS önceki hükümeti kurmuştu ve Kasım 2015'ten bu yana iktidardaydı. PS başbakanı Antonio Costa, dört ay önce polisin oldukça zayıf delillere dayanarak yolsuzluk iddialarıyla ilgili soruşturma başlatması üzerine istifa etmişti.

Chega yüzde 18 oy aldı; 2022'de aldığı oyların iki katından fazla ve 2019'da aldığı oyların 15 katı. Chega, oy kazanmak için bazı görüşlerini değiştirdi ancak tehlikeli bir aşırı sağ güç olmaya devam ediyor.

Lideri André Ventura, muhafazakar PSD'nin eski meclis üyesi ve bir dönem stajyer rahip. Adını ulusal televizyonda futbol yorumlarıyla duyurdu. Sosyal medya kampanyalarının odağına hükümetin yolsuzluğunu ve şiddetli göçmen karşıtı görüşleri ortaya koydu. Chega ayrıca cinsiyet eşitliğinin "çok ileri gittiğini" söylüyor.

İlk olarak 2019'da Parlamentoya seçildi, önceleri bazı suçlular için kimyasal kastrasyon istemişti. Şimdilerdeyse, daha iyi maaş için gösteri yapan polis memurlarının en büyük destekçisi gibi davranıyor.

Daha önce eğitim ve sağlığın neredeyse tamamen özelleştirilmesini savunuyordu. Artık çok daha az temel değişimden yana. Ayrıca daha yüksek emekli maaşı sözü verdi.

Ventura destekçilerine, "Bu, Portekiz'de iki partili yönetimin sona erdiği gecedir, Chega, Portekiz'de bir milyon oyu aştı" dedi.

PSD lideri Luís Montenegro, AD'nin hükümetteki iş yanlısı politikalar programı için Chega'nın desteğini isteyip istemediği sorulduğunda "Hayır, hayırdır" dedi. Ventura ile televizyonda yayımlanan bir tartışmada Chega'yı "yabancı düşmanı, ırkçı ve demagojik" olmakla suçladı.

Ancak AD'nin parlamentoda iktidara gelebilmesi için ittifaklara ihtiyacı olacak ve bu da aşırı sağı ve onun rezil politikalarını benimsemek anlamına gelebilir.

Bu, 50 yıldır aşırı sağın desteklediği ilk hükümet anlamına gelebilir. Portekiz'deki 1974 devrimi, Antonio Salazar ve halefi Marcelo Caetano'nun faşist rejimini devirmişti.

Alternatif yeni seçimlerdir. Portekiz anayasası, yeni bir oylamanın yapılabilmesi için altı ay geçmesi gerektiğini ve yeni seçimin bu noktadan 55 gün sonra yapılması gerektiğini söylüyor. Kasım ortasından önce başka bir parlamentonun kurulmasının imkansız olduğu göz önüne alındığında, muhafazakarların Chega ile anlaşma yapması yönündeki baskı artacak.

Sonuçlar, Avrupa'nın büyük bölümünde aşırı sağın ilerleyişini ortaya koyuyor. Ekonomik ve siyasi krizin yaşandığı bir dönemde, siyasetçilerin ve egemen sınıfın bazı kesimleri, göçmenleri günah keçisi ilan etmeyi ve milliyetçiliği teşvik ediyor.

Ancak bu oylama aynı zamanda PS (Sosyalist Parti) ve onun aşırı sol müttefikleri hakkında da bir karar. 2015'ten 2021'e kadar Sol Blok (BE) ve Komünist Parti'nin PS ile hükümetlerini dışardan destekleme anlaşması vardı. PS yaşam standartlarındaki düşüşe yol açarken ve grevcilere karşı polisi kullanırken onlar destek vermeyi sürdürdüler.

PS'nin oyu 2022'deki yüzde 41'den yüzde 29'a düştü.

BE, 2022'dekiyle aynı şekilde yüzde 4,4'te ve Komünist Partinin ittifakı yüzde 1 düşüşle yüzde 3'e geriledi.

Aşırı solun PS hükümetlerine verdiği destek, yıllardır Costa'nın işçi sınıfına ihanetlerine karşı bağımsız bir sosyalist muhalefetin olmadığı anlamına geliyor. Yine de bu dönem boyunca Britanya'daki Corbynci solun bazı kesimleri, Portekiz'i, "gerçekte var olan" bir sosyalist modelin örneği olarak tanıttı.

Aslında en çok kazanan aşırı sağ oldu. Şimdi ırkçılık karşıtı mücadelenin ve aşağıdan mücadeleye dayalı solun mücadelesinin zamanıdır.