BM Özel Raportörü: 'İsrail, Uluslararası Adalet Divanı'nın emirlerini ihlal ediyor'

Güney Afrika'nın  açtığı soykırım davasında ara kararlarını açıklayan Lahey duruşmasından bu yana iki hafta geçti. İki haftada en az 1755 Filistinli öldürüldü. Özel raportör, Gazze'de tıbbi malzeme, gıda ve temiz su eksikliğine ve altyapı yıkımının devam ettiğine dikkat çekiyor

BM'nin işgal altındaki topraklarla ilgili özel raportörü Francesca Albanese, İsrail'in iki hafta önce Uluslararası Adalet Divanı (UAD) tarafından verilen, Filistinlilerin haklarını korumak için acil adımlar atmasını ve soykırım teşkil edebilecek tüm faaliyetleri durdurmasını gerektiren emirleri ihlal ettiğini söyledi.

İsrail hükümetine, mahkemenin soykırım kışkırtıcılığına son verilmesi ve insani yardım tedarikinin iyileştirilmesi için acil adımlar atılmasını da içeren altı emrine uymak için neler yaptığını bildirmesi için 23 Şubat'a kadar süre verildi.

Üst düzey batılı yetkililer, İsrailli yetkililerle saatler süren görüşmelere rağmen 26 Ocak kararından bu yana en iyi ihtimalle marjinal bir iyileşme olduğunu söylüyor. Yetkililerden biri, "Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki durum vahim ve giderek daha da kötüye gidiyor," dedi.

UAD, Güney Afrika'nın talep ettiği gibi İsrail'i ateşkes ilan etmeye yönlendirmedi, ancak yargıçlar çok büyük bir çoğunlukla pratik etkisi olması amaçlanan emirler verdi.

İlk olarak, mahkemenin "İsrailli üst düzey hükümet yetkililerinden gelen soykırımcı ve insanlıktan çıkarıcı söylemleri" tespit etmesinin ardından İsrail'in Gazze'deki Filistinlilerle ilgili olarak "soykırım işlemeye yönelik doğrudan ve aleni kışkırtmayı önlemek ve cezalandırmak için gücü dahilindeki tüm önlemleri alması" gerekiyordu.

İkinci olarak, UAD İsrail'den "acilen ihtiyaç duyulan temel hizmetlerin ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılacak acil ve etkili tedbirleri almasını" talep etmiştir.

İsrail'in ayrıca, soykırım sözleşmesi kapsamında, Filistinlilerin öldürülmesini, ciddi bedensel veya zihinsel zarara uğratılmasını, tamamen veya kısmen fiziksel yıkımına yol açacak şekilde hesaplanan yaşam koşullarının uygulanmasını ve doğumları önlemeye yönelik tedbirlerin uygulanmasını önlemek için gücü dahilindeki tüm tedbirleri alması gerekiyordu.

Pek çok hukukçu bunu, İsrail'in soykırım niyeti olmaksızın gerçekleştirdiği sürece söz konusu eylemlerin yasak olmadığı şeklinde yorumladı - ki İsrail durumun böyle olduğunu ve mahkemenin daha sonrasına kadar tam olarak test etmeyeceğini söylüyor. Ancak Albanese bu görüşe katılmadığını ve UAD'nin İsrail'e soykırım teşkil edebilecek tüm faaliyetlerini durdurma yetkisi verdiğini söyledi.

Buna rağmen şiddetin ve sivil altyapının yıkımının devam ettiğini ve Gazze'deki zorlu yaşam koşullarını daha da ağırlaştırdığını söyledi. Guardian'a verdiği röportajda "Ölümler sadece bombalamalar ve keskin nişancı saldırılarından kaynaklanmıyor," dedi ve ekledi: "Aynı zamanda tıbbi malzeme ve tedavi yetersizliği ve en üzücü olanı da gıda ve içme suyuna erişimin yetersizliği nedeniyle kirlenmiş ya da kirletilmiş suların tüketilmek zorunda kalınmasıdır."

Mahkeme kararından bu yana Gazze'de en az 1,755 Filistinli öldürüldü.

İsrail başbakanı Benjamin Netanyahu, İsrail'in uluslararası hukuka ve "ülkemizi ve halkımızı savunmaya devam etme konusundaki kutsal taahhüdüne" "sarsılmaz" bir bağlılığı olduğunu söyledi. ICJ davasını "İsrail'in bu temel hakkını inkar etmeye yönelik aşağılık bir girişim" olarak nitelendirdi. Hamas'ın 7 Ekim saldırıları sonrasında İsrail'e destek veren ABD ise davayı "haksız" olarak tanımladı.

Netanyahu, "Her ülke gibi İsrail'in de kendini savunma hakkı vardır" dedi: "İsrail'in bu temel hakkını inkar etmeye yönelik alçakça girişim, Yahudi devletine karşı bariz bir ayrımcılıktır ve haklı olarak reddedilmiştir."

Avukatlar, İsrail'in emirlere ne ölçüde uyacağının sadece BM'nin en üst mahkemesinin değil, soykırım sözleşmesini imzalayan diğer ülkelerin de yetkilerinin sınanması anlamına geldiğini savundu.

New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde misafir öğretim üyesi olan Yussef Al Tamimi, UAD içtihadının - özellikle 1996'daki Bosna-Sırbistan kararının - devletlerin "soykırımı mümkün olduğunca önlemek için ellerinde bulunan tüm makul araçları kullanma" sorumluluğuna sahip olduğunu belirttiğine dikkat çekti.

Bu durumun, "soykırım yapma ihtimali olan veya halihazırda soykırım yapan kişilerin eylemlerini etkili bir şekilde etkileme kapasitesine" sahip devletler için de aynı şekilde geçerli olduğunu belirtti. Sırbistan kararında UAD, "bir devletin soykırım eylemlerinin işleneceğine dair ciddi bir tehlikenin farkında olması veya normalde farkında olması gerekmesi halinde sorumluluk taşıdığına" karar vermiştir.

Bu kararlar, İsrail'in Gazze'deki kampanyasına mali, istihbari ve askeri destek sağlayan devletlere daha katı yükümlülükler getirmektedir. Güney Afrika'nın avukatları İsrail'in UAD'nin kararlarına uyması ve üçüncü tarafların yükümlülükleri konusunda daha fazla baskı yapmayı planlıyor.

İsrail'i soykırımla suçlayan dava Güney Afrika tarafından açılmıştı ancak o zamandan beri başkaları da harekete geçti. Nikaragua, İsrail'in sözleşmeyi ihlal ettiği gerekçesiyle davaya katılma talebinde bulundu ve Cezayir - BM güvenlik konseyindeki mevcut lider Arap ülkesi - UAD'nin kararlarını onaylayan ve bunların uygulanması için insani bir ateşkesin ön koşul olduğunu ekleyen bir karar tasarısı sundu.

ABD bu karara karşı çıkıyor. ABD'nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield bir hafta önce yaptığı açıklamada, "Bu karar tasarısı hassas müzakereleri tehlikeye atabilir, rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak , Filistinli sivillerin ve yardım görevlilerinin çaresizce ihtiyaç duyduğu uzatılmış bir duraklamayı güvence altına almak için devam eden kapsamlı diplomatik çabaları raydan çıkarabilir" dedi.

Birlemiş Milletler ayrıca İsrail makamlarının Ocak ayında Gazze'nin kuzeyi için planlanan insani yardım misyonlarının yüzde 56'sına (61'den 34'ü) ve orta bölge için planlanan misyonların yüzde 25'ine (114'ten 28'i) erişimi engellediğine dikkat çekiyor. 26 Ocak'tan bu yana Gazze'ye girmesine izin verilen kamyon sayısı, yetersiz bir ölçüt olarak, hiçbir zaman 218'i geçmedi ve genellikle 150'nin altında kaldı.

İsrailli sağcılar, 26 Ocak'tan bu yana yardımların girişini engellemek için Kerem Şalom sınır kapısını kapattı ve polis şu ana kadar çadırları kaldırmadı. BM ayrıca, verilen sözlere rağmen kontrol noktalarının, operasyonel koşulların yardım ulaştırmak için en uygun olduğu sabah 6'da bir kez bile açılmadığını kaydetti.

Yardımları artırmak için aylardır sonuçsuz müzakereler yürüten pek çok Batılı hükümet, bürokratik engellerin biriktiğini ve Hamas'a yardımcı olabilecek herhangi bir şey yapma konusunda isteksiz olduğunu görüyor.

Yardım konusunda BM ile irtibat halinde olan İsrail askeri kurumu Cogat, insani krizin ajanslar tarafından tarif edildiği gibi olmadığında ısrar ediyor. Perşembe günü Gazze'de 15 fırının faaliyette olduğunu ve yerel halk için günde 2 milyondan fazla somun, ekmek ve pide sağladığını belirtti. Faaliyette olan fırın sayısının son iki hafta içinde 10'dan 15'e yükseldiği belirtildi.

İngiliz ve ABD'li yetkililer Gazze'ye giren yardım miktarını nispeten hızlı bir şekilde iki katına çıkarmanın mümkün olduğunu düşünüyor ve İsrail'in stratejik amacının "insani bir felaketten kaçınmak" olduğu konusunda güvence veriyorlar. Ancak İsrail'in her taktiksel ve operasyonel karara, malların Hamas'a yönlendirilebileceği temelinde yaklaştığı sürece, sonucun sadece yetersiz yardım olabileceğini de kabul ediyorlar.

(The Guardian)