Kazakistan’da diktatörlük geriletiliyor

Bu yılın başında kitlesel protestolarla sarsılan Kazakistan’da hafta sonu düzenlenen ve yönetim sisteminin yeniden inşasının önünü açacak anayasa referandumunda sonuçlar açıklandı. Halkın büyük bölümü, parlamentonun güçlendirilmesini öngören “Yeni Kazakistan" önerisine “evet” dedi. Sonuç, 28 yıllık iktidarında ülkeyi tek adam rejimiyle yöneten Nazarbayev diktatörlüğüne karşı halkın bir kazanımı olarak görülüyor.

Kazakistan'da düzenlenen referandumda halk, ülkede büyük bir değişimin önünü açacak anayasa değişikliği önerisine “evet” dedi. Merkezi Seçim Komisyonu, anayasa değişikliği referandumunda “evet” oyu kullananların oyunun yüzde 77, 18'i bulduğunu açıkladı. Katılım oranı yüzde 68 oldu.

Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından önerilen anayasa değişikliği, karar mekanizmalarında merkeziyetçiliğin azaltılmasını ve eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in “milli lider” statüsünün kaldırılmasını öngörüyor.

Ocak ayında diktatörlüğe karşı eylemler yapıldı

Kazakistan'da 1 Ocak gece yarısı LPG'ye yüzde 50 zam yapılması bardağı taşıran damla oldu. Yıllardır ekonomik olarak sömürülen, siyasi olarak baskı altında tutulan Kazakistan işçi sınıfı ve emekçiler; hem zamlara, hem de baskıcı, sömürücü, otoriter yönetime karşı isyan etti. Kısa sürede ülke geneline yayılan ayaklanmada 200’den fazla kişi hayatını kaybetti.

Bir hafta devam eden ayaklanmalar sonucu hükümet zammı geri çekti, Cumhurbaşkanı hükümeti görevden aldı. Bir önceki diktatör, Güvenlik Konseyi Başkanı Nursultan Nazarbayev ayaklanmacıların talebi doğrultusunda görevinden alındı. Ayaklanan halk ülkede demokratik bir yönetim kurulmasını istiyordu.

Cumhurbaşkanı Tokayev, eylemcilere anayasa değişikliği yapacağı sözünü verdi. Anayasa değişikliği, Ocak ayında gerçekleşen eylemlerin bir kazanımı olarak görülüyor. Bu değişikliğin ülkede yönetim sisteminin yeniden inşasının önünü açacağı belirtiliyor.

Partili cumhurbaşkanlığı kaldırılıyor

Anayasa değişikliğiyle “süper başkanlık” sisteminin yerini “güçlü bir cumhurbaşkanı, etkili parlamento ve hesap veren hükümet” prensibinin alması öngörülüyor. Ayrıca cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürece siyasi partiye üye olması ve akrabalarının hükümette görev alması da yasaklanıyor.

Kanunları kabul etme yetkisi  sadece parlamentoya ait olacak. Anayasa Mahkemesi başkanı ve üyeleri, Yüksek Mahkeme Başkanı ve üyeleri, Merkez Seçim Komisyonu başkanı ve üyeleri, Yüksek Denetim Odası başkanı ve üyeleri, kolluk kuvvetleri, askeri personel, milli güvenlik kurumu çalışanlarının siyasi partilere üyeliği yasaklanıyor.