Sudan: Askerler darbe yaptı, emekçiler direnişe geçti

Sudan’da askerler iktidarlarından vazgeçmeye asla yanaşmıyorlar. Ordu bir kez daha darbe yaparak yönetime el koyduğunu ilan etti. Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, Konsey'in ve geçiş hükümetinin feshedildiğini, ülkede olağanüstü hal ilan edildiğini açıkladı. Bununla yetinmedi, tıpkı Türkiye’de habire darbe yapan askerlerin bildirilerinde olduğu gibi darbeciler uluslararası tüm anlaşmalara bağlı kalacaklarının altını çizdiler. 

12 Eylül darbesinde de diktatör general Kenan Evren adlı darbecinin okuduğu metinde de “Türkiye Cumhuriyeti, NATO dahil tüm ittifak ve anlaşmalara bağlı kalarak, başta komşularımız olmak üzere bütün ülkelerle kar-şılıklı bağımsızlık ve saygı esasına dayalı, birbirlerinin iç işlerine karışmamak kaydıyla eşit şartlar altında ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerini geliştirme kararındadır.” deniyordu. 

Sudan’da darbeci orgeneral seçimlerin 2023 yılının Temmuz ayında yapılacağını duyurdu. Kibirli darbeciler sivil bir hükümet kurulana kadar geçiş sürecini ordunun kontrol edeceğini açıkladılar.

Kitleler sokaklarda

Darbenin ve hem başbakanın hem de muhalefet partilerinden darbeye karşı çıkanların göz altına alındığının haberi gelir gelmez kitleler sokaklara dökülmeye başladı. Ordu birlikleri göstericilere müdahale etmedi ama kitlelerin iki ayrı yakadan bir araya gelmesini sağlayan köprüde geçişi engelledikleri söyleniyor. 

Sudan’da Devlet Başkanı Ömer el-Beşir iki yıl önce devrilmiş ve geçici bir hükümet kurulmuştu. Orduyla kitlesel gösterilerin üzerinde yükselen siyasi partiler arasında bir mutabakat oluşturulmuştu. Buna göre oluşturulan geçici yönetim bir yıl daha ülkeyi yönetecek, daha sonra genel seçim yapılacaktı.

Fakat Eylül ayında el-Beşir taraftarı askerlerin darbe girişimi gerçekleşti. Bu darbe girişimi bastırılmış olsa da ordunun sivil toplum kuruluşları ve partilerle iktidarı paylaşmak istemediği ve ancak doğrudan ordunun görüşlerini ve çıkarlarını savunan bir yönetimi arzuladığı biliniyordu.

Bu son darbe bu arzunun göstergesi oldu. 

Geçtiğimiz hafta darbeciler bir kitle gösterisi örgütlediklerinde bugünkü darbenin de ipuçlarını ortaya sermişlerdi. Bir askeri darbe isteye binlerce insan başkanlık sarayı önünde toplanmıştı. Geçtiğimiz ay Brezilya’da Bolsonaro’nun taraftarlarının sokağa çağırıp darbe çağrısı yaptırması gibi darbeciler kendilerine bir kitlesel meşruluk yaratma çabası da güdüyorlar.

Şu anda gözaltında olan Sudan'ın sivil Başbakanı Abdullah Hamduk, ülkenin iki yıllık geçiş hükümeti iktidarındaki "en kötü ve tehlikeli siyasi krizi" olarak adlandırdığı durumla mücadele için Cuma günü çözüm planı açıklamış ve "Ben bu sorunda ne tarafsızım ne de aracıyım. Benim net ve kesin tavrım sivil demokratik geçişin tamamlanması" dedi. Başbakanın gözaltına alınmasının nedeni bu görüşü.

Sudan’da Orduyu sivil iradeyle iktidarı paylaşmaya zorlayan büyük bir halk dinamiği var. Bugün Hartum’da başlayan gösteriler darbenin kaderini çizme gücüne de sahip olan daha büyük bir hareketin başlangıcı olabilir.