Kadınlar Taliban yönetimine direniyor

1994 yılında kurulan Taliban’ın, 1996-2001 yılları arasında Afganistan’ın büyük bölümünde hüküm sürüp, şeriat kanunlarına göre ülkeyi yönettiği dönemlerden hafızalarda bıraktığı izler hala çok taze. Pek çok insan bu iktidar altında katliamlara, baskılara, şiddete, yasaklara maruz kaldı. Televizyonun, cep telefonunun, medyanın, iletişimin, müziğin pek çok türünün, sanatın, sinemanın da yasak olduğu, basının olmadığı Afganistan’ın Taliban dönemindeki var olan tüm şiddet ve yasaklardan en çok etkilenenlerin başında kadınlar vardı. Kadınların okula gitmesi engellendi, doktorluk mesleği dışında çalışma hayatında var olması yasaklandı, burka giyme zorunluluğu getirildi, yanlarında bir erkek olmadan dışarı çıkması ve kamusal alanda gülmesi ya da konuşması yasaklandı. Kadınlar üzerinde var olan yasaklara uymayanlara ise kırbaçlanma, idam edilme, halka açık infaz ya da recim gibi korkunç cezalar uygulandı.

2001 yılında Amerika’nın Afganistan topraklarına girmesi ile Taliban yönetimi devrilmişti fakat 2021’de Amerika’nın Afganistan’dan çekilmesi üzerine Taliban tekrar yönetimi devralınca, geçmişin üzeri kapanmamış acıları sebebiyle kadınlar nelerle karşı karşıya kalacaklarının çok net farkındaydılar.

Taliban’ın şiddetinden Türkiye’ye kaçmış olan Afganistanlı kadınlarla yapılan röportajların ortak paydası kadınların sadece kadın oldukları için yaşadıkları saldırılar, işkenceler, tecavüz ve yasaklar oluyor. Taliban yönetimi altında var olamayacaklarını çok iyi bilen kadınların en büyük üzüntüsü ise 2001 yılına geri dönecek olmaları. Taliban sözcüsü Suhail Shakeen her ne kadar “Kadın haklarına saygı göstereceğiz” demiş olsa da kadınlar bu sözlerin bir inandırıcılığı olmadığının bilincinde. Daha geldikleri ilk andan itibaren eğitim ve çalışma hakkı gibi haklarının önüne geçen Taliban kadın haklarını ne kadar gözeteceğinin sinyallerini zaten vermiş oldu.

Kadın Bakanlığı binasında çalışan kadınların işlerine son verip, bakanlığın adını da “İyiliğe Davet ve Kötülükten Sakındırma Bakanlığı” olarak değiştirmeleri, yine kadının varlığının gözardı edilerek, sosyal hayattan evlere hapsedilecek oluşunun bir başka sinyali.

Taliban’ın, kız çocuklarını zorla ailelerinin evinden kaçırıp, bir hücrede aylarca toplu tecavüze maruz bırakıp, daha sonra hamile kaldığında aile evine geri getirdiği ya da nefes alabilmek için burkasını bir süreliğine burnunun altına indirdiği için bayıltana kadar kırbaçladığı veya çalıştığı için ölümle tehdit ettiği pek çok örneği Türkiye’de yaşayan Afganistanlı kadınlardan duymak mümkün.

Taliban’ın ikinci kez yönetime geldiği dönemde artık kadınlar sessiz kalmıyor. Sessiz kalırlarsa, korkup köşeye çekilirlerse neler yaşayacaklarını çok iyi bildikleri için ölümü göze alarak bu akıl almaz rejime karşı seslerini yükseltiyorlar. Dünyanın daha önceki Taliban rejiminde kadınları unuttuğunu belirten kadınlar, seslerini aynı zamanda unutulmamak ve kamusal yaşamdan koparılmamak için çıkarttıklarını belirtiyorlar.

Kadınlar, Taliban yönetimi ele geçirdiğinden beri pek çok kez eğitim ve iş hayatından ya da kamusal alandan izole edilişlerini protesto için sokaklara döküldü. Barışçıl hak talepleri, Taliban tarafından saldırı ve şiddet ile karşılandı. Fakat kazandıkları hakları kaybetmeye niyetli olmayan kadınlar, sokakları da bırakacak gibi durmuyor. Ve dünyanın geri kalanından istedikleri de bu hak mücadelesinde yanlarında durmaları ve unutulmamak.

Dila Ak