İç savaş sözleri son yıllarda sık sık gündeme getiriliyor. Kuşkusuz Türkiye için bu iddia geçerli değil. Neden mi? Gerçek iç savaş deneyimleri – bunlardan en öne çıkanı olan İspanya iç savaşında yaşananlar - ortada olduğu için.
Ronald Fraser'ın 1981'de yayımlanan “İspanya'nın Kanı” adlı sözlü tarih çalışması 1936-1939 yılları arasında geçen iç savaş deneyimini anlamak için bir başyapıt.
1995 yılında Belge Yayınları tarafından Türkçe'ye çevrilen kitap, 1970'lerin sonunda iç savaşa katılan ya da tanıklık eden 300 kişiyle yapılan röportajlardan ortaya çıkmış. Yazar toplanan devasa malzemenin içinden yüzde 10'unu seçerek kullanmış. Sadece sosyalistler, komünistler, anaşistler ve devrimci marksistlerle değil, karlistler ve falanjistlerle de görüşen yazar, cephedeki kanlı çatışmaları (yani askeri boyuttan çok cephe gerisindeki milislerin tanıklıklarını) değil cephe gerisimi aktarıyor. Üstelik bunu İspanyol devrimi ve iç savaşının kronolojisiyle birlikte, dönemin gazete başlıkları, bildirileri, önemli açıklamalarını da içine katarak yapıyor.
Her devrimcinin okuması gereken bu kitabı ne yazık ki kitapçı raflarında bulmak zor. Sahaflardan ya da online kitapçılardan edinme şansınız olabilir.
(Sosyalist İşçi)