17 Mayıs ve Kaos GL dernekleri, bu sene Onur Ayı’nda gerçekleşen etkinlik ve eylemlerde meydana gelen hak ihlallerini duyurdu.
Erişim engeli getirildikten sonra yeni adresinden yayına devam eden Kaos GL dergisi raporu okurlarıyla paylaştı. Biz de oradan aldık:
Özet
- Gözaltı ve tutuklamalar: İstanbul Trans Onur Yürüyüşü ve İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’nde toplam 99 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan 3’ü çocuktu. Toplam 93 kişi mevcutlu tutuldu. 3 kişi tutuklandı. Toplam 55 kişi için adli kontrol uygulandı. 99 gözaltından ayrı olarak Haliç köprüsüne bayrak asmak isteyen 2 ESP’li ve İstanbul’da yazılama yapan 3 LGBTİ+ aktivisti de gözaltına alındı. TİP LGBTİ+ Bürosu’nun Onur Ayı vesilesiyle düzenlediği etkinlikte de toplam 42 kişi gözaltına alındı.
- Yasaklar: İzmir Onur Yürüyüşü, İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü, İstanbul Trans Onur Yürüyüşü ve Türk Alman Üniversitesi Onur Yürüyüşü için valilikler 4 ayrı yasaklama kararı aldı. Trans Onur Yürüyüşü, İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü, İHD basın açıklaması ve TİP’in düzenlediği etkinlik için kaymakamlıklar da 5 yasaklama kararı verirken İstanbul’da 1 hafta arayla düzenlenen her iki yürüyüş için de ulaşım engellendi. Galatasaray Onur Haftası’nda düzenlenen etkinlik YÖK kararıyla yasaklandı.
- Polis engellemesi ve müdahalesi: Hacettepe, ODTÜ, Türk-Alman Üniversitesi ve Ankara Onur Yürüyüşü ile İzmir Onur Yürüyüşü’nü polis engellemeye çalıştı. İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’ne, İstanbul Trans Onur Yürüyüşü’ne ve TİP’in düzenlediği etkinliğe polis müdahale etti. Ege Onur Pikniği etkinliğine sivil polisler, İHD basın açıklaması için de bina önüne polisler konuşlandırıldı. Trans Onur Yürüyüşü ve İstanbul Onur Yürüyüşü sonrası gözaltı çıkışını bekleyen kitle de engelle karşılaştı.
- Özel güvenlik engellemesi ve müdahalesi: Hacettepe, ODTÜ, Türk-Alman Üniversitesi’nde düzenlenen Onur Yürüyüşleri ve Ege Onur Pikniği’ne güvenlik görevlileri konuşlandırıldı.
- Gözetim: Ege Onur Pikniği’nde sivil polisler ve güvenlik, piknik yapanları takip ederek ve engel olmaya çalışarak taciz etti.
- İfadeye çağırma: Trans Onur Yürüyüşü gecesi eylem yapan 8 kişi ifadeye çağrıldı.
- Sansür ve soruşturma: Koç Üniversitesi’nde merdiven boyayan öğrencilere soruşturma açılırken Boğaziçi Üniversitesi’nde boyanan merdivenler güvenlik tarafından griye boyanarak sansürlendi.
- Sosyal medya engeli: Trans Onur Haftası’nın Instagram hesabına etkinlik ve yürüyüş öncesi erişim engeli getirildi.
- Basın ve avukatlar: İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü ve İstanbul Trans Onur Yürüyüşü’nde gözaltı takibi yapan avukatlar ve polis müdahalesini görüntüleyen basın emekçileri de gözaltına alındı. Basının görüntü alması polis tarafından engellenmeye çalışıldı.
Bulgular
Ankara Hacettepe Onur Yürüyüşü
Yürüyüş müdahalesi: Hacettepe Üniversitesi öğrencileri üç gün çeşitli etkinliklerle devam ettirdikleri Hacettepe Onur Haftası’nın son gününde (22 Mayıs) Onur Yürüyüşü için bir araya geldi. B kapısı önüne iki çevik kuvvet otobüsü konuşlandırıldı. Üniversitenin özel güvenlik birimi de öğrencileri hedef aldı. Polis, öğrencilere yürüyüşün yapılması halinde “müdahale” edeceklerini söyleyerek yürüyüşe izin vermedi.
Ankara ODTÜ Onur Yürüyüşü
Nefret yazılaması: 27 Mayıs’ta gerçekleşen yürüyüş öncesinde sabaha karşı kampüs içinde yer alan barakalara ve gökkuşağı merdivenlerine nefret söylemi içeren ifadeler yazıldı.
Yürüyüş müdahalesi: Yürüyüş öncesinde üniversitenin A1 kapısı önüne çevik kuvvet ve gözaltı araçları yığıldı. Fizik çimlerinde buluşan öğrenciler yürümeye başladığında özel güvenlik birimlerinin engeliyle karşılaştı.
Ankara LGBTİ+ Onur Haftası ve Ankara LGBTİ+ Onur Yürüyüşü
Yürüyüş müdahalesi: 22 Haziran’da gerçekleşen yürüyüşü polis engellemeye çalıştı. Yürüyüşe gelen onlarca kişi polis baskısını atlatarak yürüdü. LGBTİ+’lar basın açıklamasını okudu ve dağıldı.
İzmir Ege Onur Pikniği
Güvenlik ve polis tacizi: 18 Haziran Translarla Eşitlik Günü’nde, Ege Üniversitesi kampüsünde onur pikniği yapan LGBTİ+’lar özel güvenlik birimlerinin ve sivil polislerin taciziyle karşılaştı. Gökkuşağı bayraklarının kaldırılması, aksi halde müdahale edileceği söylendi. Öğrenciler pikniği gerçekleştirse de sivil polisler ve güvenlik tarafından gözetim altına alındı.
İzmir LGBTİ+ Onur Haftası ve İzmir Onur Yürüyüşü
Valilik yasağı: 23 Haziran’da başlayan İzmir LGBTİ+ Onur Haftası’nın açık alan etkinliklerini İzmir Valiliği 26 Haziran’da yayınladığı kararla üç günlüğüne (27-29 Haziran) yasakladı. Yasak kararında Onur Haftası etkinlikleri “genel ahlaka karşı” ibaresiyle ayrımcı bir biçimde ele alındı.
Yürüyüş müdahalesi: Polis yürüyüş günü Alsancak’ı bariyerlerle kapattı.
İstanbul Trans Onur Haftası ve İstanbul Trans Onur Yürüyüşü
Sosyal medya engeli: Başlamasına üç gün kala Meta, Trans Onur Haftası’nın Instagram hesabını “topluluk standartlarına uymadığı” gerekçesiyle kapattı.
Kaymakamlık ve valilik yasağı: Şişli Kaymakamlığı 21 Haziran’da, Trans Onur Yürüyüşü gününde (22 Haziran) ilçedeki tüm açık ve kapalı alan etkinliklerini yasakladı. Şişli Kaymakamlığı gibi İstanbul Valiliği de 22 Haziran günü 24 saat sürecek bir yasak kararı aldı. Hukuksuzca toplantı gösteri yürüyüşünü, basın açıklamasını, bildiri dağıtımını ve oturma eylemi gibi tüm etkinlikleri yasaklayan valilik, Taksim Meydanı Cumhuriyet Anıtı’nı, Taksim Meydanı’nı, Gezi Parkı’nı, Sıraselviler Caddesi ve Tünel Caddesi’ni bariyerlerle kapattı. Ayrıca M2 Metro Hattı’nın Taksim, Şişhane, İstiklal ve Refik Saydam girişleri ile F1 Füniküler Hattı işletmeye kapatıldı.
İfadeye çağırma: Trans Onur Yürüyüşü’nün akşamında Kadıköy’de eylem gerçekleştiren 8 kişi ifadeye çağrıldı. İfadede “neden yaptın?”, “Slogan attın mı?” gibi sorular soruldu.
Basına müdahale: Özgür Üniversite Hareketi’nden eyleme basın olarak giderken gözaltına alınanların kameralarına el konulurken basın emekçileri serbest bırakıldıklarında kameralarını kırık olarak teslim aldılar.
Yürüyüş müdahalesi: Trans Onur Yürüyüşü’nün olduğu 22 Haziran’da toplam 42 kişi Kadıköy’de polis işkencesiyle gözaltına alındı. 42 kişiden 3’ü çocuk iken başka bir 3 kişi ise eylemin başlamasına saatler olmasına rağmen kameralardan konumları tespit edilerek gözaltına alındı. Gözaltına alınanların telefonlarından polis tarafından hukuksuzca delil toplandı ve kendilerinden saatlerce bilgi alınamadı. Çocuklar işlemleri tamamlanıp serbest bırakılırken kalan 39 kişi mevcutlu tutuldu. Beyoğlu’ndan rastgele gözaltına alınan 4 kişiden 1’i turist iken buradan alınan 4 kişi de mevcutlu tutuldu. Alınan ifadelerde kişisel verileri elde etme amaçlı sorular soruldu. Özetle çocuklar hariç 43 kişi mevcutlu tutuldu. 5 kişi yurtdışı çıkış yasağı ve imza yükümlülüğü olan adli kontrol kararıyla serbest kalırken tüm gözaltılar serbest kaldı. Gözaltı çıkışlarını bekleyen aktivistlerin basın açıklamasına engel olunmaya çalışıldı. Eylem esnasında gözaltı takibi yapan bir avukat da işkenceyle gözaltına alınırken polisin eylemcileri ablukaya aldığı görüntüler medyaya yansıdı. Polis eylemin “yasaklı” olduğunu iddia etti ve görüntü alınmasını engellemeyi sürdürdü. Sivil polislerin pankarta el koyduğu ve araçlarını LGBTİ+’ların üzerine sürdüğü eylemde işkenceyle gözaltılar eylemcilerin yaralanmalarına sebep oldu.
İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası ve İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü
Kaymakamlık ve valilik yasağı: İstanbul Valisi Davut Gül, LGBTİ+’ların “toplumun huzurunu, ahlaki değerlerini ve aile yapısını” hedef aldığını iddia ederek eyleme müdahale edileceğini bildirdi. Beyoğlu Kaymakamlığı 28 Haziran’da aldığı kararla 29 Haziran’da yapılacak etkinlikleri ve eylemleri yasaklarken Taksim, Şişhane, Fulya, Yıldız metro istasyonları ile Taksim-Kabataş Füniküler hattı ve Beşiktaş seferleri işletmeye kapatıldı. Kadıköy Kaymakamlığı da 27 Haziran’da aldığı kararla 2 gün boyunca LGBTİ+’ların eylem etkinliklerini yasakladı.
Yürüyüş müdahalesi: Yürüyüşte olan ve olmayan toplam 53 kişi işkence ile gözaltına alındı. Gözaltı aracında, nezarethanede, tüm gözaltı süreci boyunca kadın düşmanlığı ve transfobi uygulandı. Meme ameliyatı olduğu için hassasiyet yaşayan, dikişleri zarar görebilecek bir trans kadın bunu belirtmesine rağmen ters kelepçelendi. Trans kadınlar nezarethanede erkeklerle aynı hücrede tutuldu. Daha sonra trans kadınlar tecrit edildi. Trans kadınların üst araması erkek polisler tarafından gerçekleştirildi. Gözaltı esnasında trans kadınların kollarına erkek polisler girdi. Gün boyunca çevrelerdeki kafelerde ve marketlerde gözaltı işlemi yapıldı. Eylem noktasından (Ortaköy) kilometrelerce uzakta Fatih’te yemek yiyen LGBTİ+’lar zorla sivil araca bindirildi. Fatih’te gözaltına alınan LGBTİ+’lar için gerekçe bir hafta önce gerçekleşen Trans Onur Yürüyüşü için düzenlenmiş yakalama tutanağıydı. Saatler sonra karakoldan serbest bırakılan LGBTİ+’ların bindikleri araçlar sivil polis tarafından takip edildi ve fotoğrafları çekildi. Yürüyüşe gitmeyen LGBTİ+’ların kapılarına polis gönderildi. İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’nde yaşananlar, devlet tarafından “fişlenen” LGBTİ+’ların takip edildiğini ortaya koydu. Gazeteciler gözaltına alındı ve pek çok elektronik cihaza tutanak tutulmadan el konuldu. Gözaltında tutulanlar neredeyse 12 saat boyunca avukatları ile görüştürülmedi. İstanbul Barosu aracına binmek üzere olan avukatlar da gözaltına alındı. Gözaltı takibi yapmak isteyen avukatlar gözaltı tehdidiyle karşılaştı. İstanbul Emniyet Müdürlüğü çevresi kapatıldı ve mahalledeki dış aydınlatmalar söndürüldü.
Gözaltına alınanlar gözaltı süresince ters kelepçeyle bekletildi, tıbbi yardıma erişim engellendi. Gözaltına alınanlar hakarete uğradı ve onur kırıcı bir biçimde fotoğrafları çekildi. Gözaltında bulunan ve atak geçiren kalp hastası kişi için ambulans çağrılmadı. Gözaltı çıkışını bekleyenler için slogan attıkları takdirde gözaltı uygulanacağı söylendi ve Kağıthane için Onur Haftası eylem yasağı getirildi. Gözaltı çıkışında alkışı bile kontrol etmek isteyen polis insanları abluka altına aldı. Gözaltından bırakılanlar farklı kapılardan salındı. 50 kişi için savcı tarafından hakim karşısına çıkmadan ve ifadeleri alınmadan yurt dışı çıkış yasağı verildi. 3 kişi tutuklama gerektirmeyen 2911 sayılı kanuna muhalefet gerekçesiyle tutuklandı. Tutuklananlardan 2 kişiye çıplak arama dayatıldı. Çıplak aramayı reddeden iki kişi tek kişi için tasarlanmış hücrede beraber tutuldu. Nişantaşı, Beyoğlu, Kadıköy, Beşiktaş ve Şişli başta olmak üzere birçok ilçede polis ablukası mevcuttu. Özetle dört basın mensubu ve dört avukat olmak üzere 53 kişinin 50’si gözaltında mevcutlu tutulduktan sonra serbest bırakılırken 3 kişi ise tutuklandı. Eylemde gazetecilerin görüntü almasına dahi müsaade etmeyen, bayrak ve pankartlara el koyan polis, eylem yasağı devam etmesine rağmen aynı gün Taksim’de toplanan şeriatçı gruba müdahale etmedi.
İstanbul Galatasaray Üniversitesi Onur Haftası
Etkinlik yasağı: Galatasaray Üniversitesi öğrencilerinin 12-16 Mayıs tarihlerini GSÜ Onur Haftası ilan ederek düzenlediği etkinlikler CİMER’e şikayet edilerek hedef gösterildi. “Kuir Düğün” başlıklı etkinlik için okul yönetimi YÖK’ten “etkinliğin yasaklandığına” dair yazı geldiğini belirterek etkinliğin yapılmasına izin vermedi.
İstanbul Türk Alman Üniversitesi Onur Yürüyüşü
Yürüyüş müdahalesi: Türk Alman Üniversitesi’nde 11 Haziran’da yapılması planlanan Onur Yürüyüşü, valiliğin “genel yasak” gerekçesiyle engellendi. Üniversite, polis tarafından ablukaya alındı. Rektörlüğün talebiyle kampüse çevik kuvvet ekipleri ve gözaltı araçları yığıldı. Öğrenciler güvenlik görevlileri ve polis tarafından taciz edildi ve görüntüleri kayıt altına alındı. Gözaltı tehdidiyle karşılaşan öğrenciler, yürüyüşü iptal etmek zorunda kaldı.
İstanbul Koç Üniversitesi’nde Onur Ayı soruşturması
Soruşturma: Koç Üniversitesi’nde Onur Ayı vesilesiyle Henry Ford Binası’nın merdivenlerini gökkuşağına renklerine boyayan 8 öğrenciye soruşturma açıldı.
İstanbul Boğaziçi Üniversitesi’nde gökkuşağı merdivenine sansür
Gökkuşağı sansürü: Haziran ayında Boğaziçi Üniversitesi’nde öğrenciler merdivenleri gökkuşağı renklerine boyayarak Onur Ayı’nı karşıladı. Renkler, güvenlik tarafından griye boyanarak kapatıldı.
İstanbul İnsan Hakları Derneği (İHD) açıklamasına yasak
Kaymakamlık yasağı: İHD LGBTİ+ Komisyonu, 3 Haziran’da Şişhane Meydanı’nda Onur Ayı için basın açıklaması yapacağını duyurdu. Beyoğlu kaymakamlığı açık alanlarda yapılacak tüm etkinlikleri yasakladı. Komisyon, açıklamasını İHD İstanbul Şube’de yaparken şubenin kapısında polislerin beklediğini belirtti.
İstanbul bayrak asma ve yazılama yapmaya gözaltı
Gözaltı: 28 Haziran’da Haliç köprüsüne gökkuşağı bayrağı asarken iki ESP’li gözaltına alındı. Benzer şekilde 28 Mayıs gecesi İstanbul’da yazılama yapan 3 LGBTİ+ aktivisti de gözaltına alındı.
İstanbul TİP LGBTİ+ Bürosu’nun etkinliğine gözaltı
Gözaltı: Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) LGBTİ+ Bürosu’nun Kadıköy’deki Yoğurtçu Parkı’nda Onur Ayı vesilesiyle düzenlediği etkinliğe polis hiçbir gerekçe göstermeden müdahale etti. Parka gelen 42 kişi gözaltına alındı. Kaymakamlıktan izin alınarak düzenlenen etkinlikte polis İrfan Değirmenci’nin Onur Ayı’ndan bahsetmesi üzerine gözaltı için harekete geçti. 42 kişiden biri gece, 28’i savcılıktan serbest bırakıldı. Aralarında gazeteci İrfan Değirmenci’nin de olduğu 13 kişi ise Kartal Adliyesi’nden serbest bırakıldılar. TİP Milletvekili Sera Kadıgil’in aktardıklarına göre Kaymakamlık keyfi bir biçimde telefonla bildirerek etkinliği yasakladı ve gözaltına alınanlara ters kelepçe ile çıplak arama dayatıldı.
