20 Mart 1602: Hollanda Doğu Hindistan Kumpanyası kuruldu

Hollanda Doğu Hindistan Kumpanyası (Hollandaca: Vereenigde Oostindische Compagnie / VOC) 20 Mart 1602 tarihinde çeşitli Hollanda şirketlerinin kendi aralarındaki rekabete son vermesi için kuruldu. Hollanda emperyalizminin en önemli aygıtlarından olan VOC savaş ilanı, kale inşası, toprak alımı gibi yetkilere sahip bir tekeldi. 17. ve 18. yüzyılların en büyük ticaret kuruluşlarından biriydi.

VOC’nin merkezi Amsterdam ve Middelburg’da bulunuyordu. Ticari gemi seferlerinin ulaştığı ana merkez de Java (Endonezya) adasındaki Batavia (bugün Jakarta) limanıydı. Endonezya’nın diğer adalarında da çeşitli şubeleri vardı. Nagasaki (Japonya) sahillerinde bulunan suni bir adada, İran’da, Bengal’de (bugün Pakistan ve Hindistan), Seylan (bugün Sri Lanka), Formoza (bugün: Taiwan), Kapstadt (Güney Afrika) ve Güney Hindistan’da da ticari temsilcilikleri bulunuyordu.

VOC’nun ticari gücünün esas kaynağı, Hindistan’ın doğusuyla Avrupa arasındaki baharat ticaretini kontrol ediyor olmasıydı. Altı bölüm şeklinde örgütlenen kumpanya, dünyada ilk hisse senedi çıkaran şirket olma özelliğini de taşıyordu. Dördünc İngiltere-Hollanda (1780-1784) savaşından sonra kumpanya maddi zorlukların içine girdi ve 1798’de tasfiye edildi.

İki yüz yıl boyunca pek çok alanda tekelleşen VOC’a bağlı olarak 4700 gemi faaliyet gösteriyor, bunlarla yaklaşık bir milyon insan taşınıyordu. Avrupa’ya taşınan eşyaların ticari kıymeti ilk yüz yılda (1640-1700) 577 milyon altın Hollanda florini, ikinci yüz yılda da (1795’e kadar) 1,6 milyar altın Hollanda floriniydi. VOC’un tek rakibi olan İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası (EIC) 1600 yılında Londra’da kurulmuş, ancak VOC ile rekabet edememişti. Sadece 17. yüzyılın sonuna doğru kısa bir dönemde EIC rekabette biraz daha güç kazanmıştı.

Hollandalıların bu faaliyetleri tam emperyalizmin denetimindeydi ve emperyalizmin çıkarlarına hizmet ediyordu. Hollanda ve İngiltere’nin işgal altında tuttuğu toprakların yer altı ve yerüstü zenginliklerinin neredeyse tümü herhangi bir bedel ödenmeden Avrupa’ya taşınıyor, yerli halkın bu zenginliklerden faydalanmasına hiçbir şekilde izin verilmiyordu. Endonezya halkı Hollanda ve İngiliz emperyalizmine karşı birçok kez isyan etti, 1900’lü yılların başından itibaren giderek yükselen antiemperyalist mücadele, 1945’te Endonezya Birleşik Devletleri’nin kurulmasıyla sonuçlandı.

ilginizi çekebilir

2025_09_09T143003Z_1272711583_RC28OGAYYLOD_RTRMADP_3_NEPAL_PROTESTS
Asya’da mücadele dalgası: Yozlaşmış ve baskıcı yönetimler düşüyor
1625358843701
Brezilya’da bir dönüm noktası: Darbeciler ilk defa soruşturulup cezalandırıldı
Cosmopolitan_Manifest_1191_af474cc8a9
Sadece Manifest'e değil kadınların özgürlüğüne saldırı