20 Kasım 1820: Essex isimli balina avı gemisi, bir kaşalot tarafından batırıldı

Dünyada çok eski tarihten bu yana yağı, eti ve kemiği için avlanan balinalar, 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren daha büyük gemilerin yapımıyla birlikte kökleri kazınırcasına avlanmaya başlandılar. Balina avcılığı bir sanayi hâlini aldı ve ancak 1940'lardan sonra kısmen engellenebildi. Hâlen başta Japonya olmak üzere, bilimsel araştırma adı altında balina avcılığı yapan ülkeler var.

Pasifik Okyanusu'nda 1820'li yıllarda bugünkünden çok daha fazla kaşalot balinası vardı. Balina avcılığı çok zor şartlarda yapılıyor olmasına karşın, iyi para getiren bir işti. Massachusetts eyaletindeki Cod Burnu'nun 48 km kuzeyinde, Nantucket Boğazı'nın karşısında yer alan Nantucket kasabası, geçimini neredeyse tümüyle balina avcılığından sağlıyordu.

1979 yılında Nantucket'te bir evin bacasında bir şişenin içinde 19. Yüzyıl'dan kalma bir mektup bulundu. Mektupların yazarı Essex gemisinin 14 yaşındaki kamarotu Thomas Nickerson'du. Mektupları okuyan deniz tarihçisi Nathaniel Philbrick yıllarca çalışarak balinanın intikamının hikayesini derledi. In the Heart of The Sea (Denizin Kalbinde) adıyla basılan öykü Harper Collins yayınevi tarafından yayınlandı.

Nickerson'un arkadaşları Barzillai Ray, Charles Ramsdell ve Owen Coffin de aynı gemide tayfaydı. Coffin aynı zamanda 27 metre boyundaki 238 tonluk Essex'in yeni kaptanı George Pollard'ın kuzeniydi. Essex, 12 Ağustos Perşembe günü çoğu tecrübesiz denizcilerden oluşan 21 kişilik mürettebatıyla denize açıldı. Pollard'ın kinci kaptanı Owen Chase o zamanın standartlarına göre bile oldukça sert bir tipti. Denizciliğe Pollard'la birlikte başlayan Chase 22 yaşındaydı. Ve hedefi geminin kaptanlığıydı.

Nickerson'ın mektuplarına göre, Essex'in Güney Amerika'nın güney ucundaki Horn Burnu'nu dönmesi bir aylarını almıştı. Peru açıklarında oldukça başarılı bir av yapmışlardı. İki ayda tam 11 kaşalot öldürmüş, kıymetli yağı fıçılara doldurup ambara indirmişlerdi.

Gemi 20 Kasım'da Galapagos Adaları'nın 500 deniz mili batısında ve ekvator çizgisinin 40 deniz mili güneyinde bulunuyordu. Hava açık ve güneşliydi; balina avı için son derece uygundu. Sabahın sessizliği ana direğin tepesindeki gözcünün çığlığıyla yırtıldı. Av sandalları alelacele suya indirildi. Chase'in komuta ettiği teknenin az ilerisinde küçük bir kaşalot havaya su püskürtünce, ikinci kaptan balinaya yaklaşma emri verdi.

Zıpkın balinanın etine saplanınca, paniğe kapılan hayvan bir kuyruk darbesiyle sandalın iskele tarafında büyük bir delik açtı. Chase hemen baltasını kaldırıp, zıpkını tekneye bağlayan halatı kesti. Sandal gemiye döndü ve tamirat başladı. O sırada Chase'in yanında duran Nickerson, geminin iskele tarafında en az 25 metre boyunda, 80 tonluk bir kaşalot gördü. Balina, 30 metreden daha yakındaydı ve kafasındaki yara izleri açıkça görülüyordu. Balina sanki onları seyreder gibiydi. Birden daldı, gözden kayboldu. Sonra geminin 10 metre kadar yakınında yeniden belirdi.

Kuyruğunu hızla hareket ettirerek gemiye doğru yüzmeye başlayan balina bütün hızıyla geniş alnını geminin iskele yanına vurdu. Açılan koca delikten tonlarca deniz suyu geminin ambarlarına hücum etti. Dev kaşalot bir daha görülmemek üzere dalarken, Essex de batıyordu.

Essex'in batışı hem bir çok okyanus efsanesine, hem de Hernan Melville'in romanı Moby Dick'e konu oldu.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar