Portreler: Daniel Bensaïd

11.05.2022 - 11:43
Haberi paylaş

Fransız solunun en önde gelen figürlerinden biri olan Daniel Bensaïd, Cezayir’den Fransa’ya göçen Sefarad Yahudisi bir ailenin çocuğu olarak 1946 yılında Toulouse kentinde doğdu. 1961’de Paris’te Metro Charonne’da bir grup Cezayirlinin polis tarafından katledilmesi üzerine Bensaïd, Fransız Komünist Partisi’ne (PCF) yakın Komünist Öğrenciler Birliği’ne katıldı. Birlik içindeki Stalinist ortodoksiden rahatsızlık duyan Bensaïd, kısa bir süre içinde sol muhalefete katıldı ve 1966’da örgütten ihraç edildi. Aynı yıl dünyanın en önemli üniversitelerinden École Normale Supérieure’de felsefe okumaya başladı ve burada Troçkist 4. Enternasyonal’in bir parçası olan Devrimci Komünist Gençlik’e (JCR) katıldı. Bensaïd’in Alain Krivine ve Henri Weber gibi yoldaşları ile katıldığı bu örgüt Troçki’nin fikirlerinden olduğu kadar Küba Devrimi’nin liderlerinden Che Guevera’dan da etkileniyor ve ABD’nin Vietnam savaşına karşı mücadele ediyordu. 1968’de dünyayı sarsan eylemlerde aktif rol alan Bensaïd, ünlü öğrenci lideri Daniel Cohn-Bendit ile beraber 22 Mart Hareketi’ni kurdu. Bu hareket ünlü 68 Mayıs’ının ortaya çıkmasını sağlayan örgütlerden biriydi. 1974’te üyesi olduğu örgüt, başka bir Troçkist örgütle birleşerek Devrimci Komünistler Birliği (LCR) adını aldı ve Bensaïd, 4. Enternasyonal Birleşik Sekretaryası’nın ve LCR’nin önde gelen liderlerinden biri oldu. LCR’ın 5 bin üyesi vardı, 1976 yılında günlük olarak çıkarmaya başladıkları Rouge (Kızıl) gazetesi 12 bin satıyordu. Bensaïd, 4. Enternasyonal’in liderlerinden biri olarak Güney Amerika’ya, özellikle de Brezilya’ya pek çok ziyarette bulundu ve Brezilya’daki İşçi Partisi’nin (PT) kurulmasına yardımcı oldu. 

Politik mücadelesinin yanı sıra Bensaïd, önemli bir teorisyendi. Paris VIII Üniversitesi’nde felsefe profesörü olarak yıllarca ders verdi. Karl Marx, Vladimir Lenin ve Walter Benjamin üzerine son derece özgün çalışmalar yaptı. Marksizm’in pozitivist ve mekanik yorumlarına karşı mücadele etti. Marx ve Benjamin’i izleyerek Marksist bir zaman teorisi geliştirmeye çalıştı. Bu teori farklı zamansallıkları analizin parçası kılarken, şimdiki zamanı politik müdahalenin parçası olarak kavrar: “Şimdiki zaman artık zaman zincirinde önemsiz bir halka değil, ihtimaller arasında seçim yapmak için bir andır. Tarihin hızlanması zamanının hız nedeniyle kendinden geçmesi değil, sermayenin devir hızının şiddetli etkisidir. Devrimci eylem tarih yapmanın kanıtlanmış kapasitesinden kaynaklanan bir zorunluluk değil, sonucu belli olmayan bir mücadeleye müdahil olmaktır”.  Bensaïd’in teorisinde Lenin’in özel bir yeri vardır. Alex Callinicos’un yerinde bir şekilde işaret ettiği gibi: “Bensaïd, açık fikirli ancak sağlam fikirli bir Marksist idi. Bu, Lenin hakkında çok iyi bir şekilde yazması gerçeğinde ortaya çıkıyordu”. 

Bensaïd, 1994 yılında AIDS oldu. 16 yıllık tedavi sürecinde sürekli üretmeye devam etti. 2010 yılında kanser sebebiyle hayatını kaybetti. 

Can Irmak Özinanır

(Sosyalist İşçi)

Bültene kayıt ol