İfti Nasim: Pakistan’dan Chicago’ya uzanan yol…

“Dini vazifelerimi yerine getirmiyorum. Ancak başka insanlara yardım ederek, aktivizmimi sürdürerek bunu telafi ediyorum…”

Urduca dilinde yazılmış LGBTİ+ temalı eşsiz şiirleri olan Pakistanlı-Amerikalı şair İfti Nasim, 1946 yılının Eylül ayında Pakistan’ın Faysalabad şehrinde doğdu. Büyük ve geleneklerine bağlı Müslüman bir ailenin ortanca çocuğuydu. Gençliği boyunca zorbalık, dışlanma ve yalnızlığa maruz kaldı. Tutkulu bir şair ve aynı zamanda Pakistan’ın örfi idare kanunlarına karşı çıkan bir aktivist olan Nassim, 16 yaşındayken politik bir toplantıda savaş karşıtı bir konuşma yaparken, içeri dalan askerlerden biri tarafından bacağından vuruldu.

Nasim bunu “bacağımı bir bezle sardım ve eve gittim” diye anlatıyordu. “Elbette evdekilere bundan söz etmedim. Ama ertesi gün kız kardeşim odama girdi ve her tarafın kan olduğunu gördü”. Yara enfekte oldu ve Nasim altı ay boyunca yataktan çıkamadı.

Ancak Nasim’in başka dertleri de vardı. Daha çok küçük yaşlardan itibaren cinsel ve romantik olarak erkeklere yakınlık duyduğunu anlamıştı. “Kızlarla birlikte olamayacağımı kimseye söyleyemiyordum” diyordu. “Çünkü benim dünyamda bu ölmekle eş anlamlıydı.” 

Nasim, Life dergisinde yayınlanan “Amerika Eşcinselleri Kabul Ediyor” başlıklı bir yazıdan etkilenerek, 21 yaşındayken üç aylık bir dönem için Amerika’ya gitti. Detroit’deki Wayne State Üniversitesi’ne kaydoldu ve şiirlerini burada yazmaya devam etti. Ancak bu süre, yerini yıllara bıraktı. Cinsel yöneliminin geçici bir durum olduğunu sanıyordu, ta ki 1974’te Chicago’da bir gey bara gidinceye kadar. 

“Bir gey bara gitmekten çok korkuyordum. Sonunda korkumu yenip içeri girdim. Burada dünyanın en hoş insanlarıyla tanıştım. ‘Neden, neden buraya daha önce gelmedim ki?’ diye soruyordum kendime.” Nassim hayatının çoğunu Chicago’da geçirdi ve Amerikan vatandaşı oldu. Kardeşlerinden bazılarını yanına aldı.

Nasim, bu arada korkunç şeylere, arkadaşlarının homofobikler tarafından öldürülesiye dövülmesine tanık oldu. “Gözlerime ve kulaklarıma inanamıyorum” diyordu. “Life Dergisi’ndeki yazı yalan mıydı?” Ancak eşcinsel kurtuluş hareketi aktifti ve Nasim de bu hareketin bir parçası oldu. 

1986’da 40 yaşındayken, Güney Asya kökenli gençlere yönelik bir LGBTİ+ savunma ve destek grubu olan Sangat Chicago'nun kurucularından biri oldu. Sanskritçe “aidiyet” anlamına gelen Sangat’ın katılımcıları birbirlerine destek oldukları gibi, Müslüman LGBTİ+ olmak üzerine deneyimlerini paylaşıyorlardı. Nasim ayrıca düzenli olarak haftalık bir radyo programı yapıyor ve bir Amerikan-Pakistan gazetesine yazılarıyla katkı sağlıyordu.  

Bu yazılarda Müslüman ülkelerin kadın ve eşcinsellere yönelik politikalarını eleştiriyordu. “Aslen ben de bir Müslüman’ım” diyordu. “Dini vazifelerimi yerine getirmiyorum. Ancak başka insanlara yardım ederek, aktivizmimi sürdürerek bunu telafi ediyorum…”

Nasim, İngilizce'nin yanı sıra Pakistan'da konuşulan iki dil olan Urduca ve Pencap dilinde de şiirler yazdı. Müslüman ülkelerde ve üçüncü dünya ülkelerindeki LGBTİ+’ların içinde bulundukları kötü duruma dair yeni temaları aktaran Urduca üç şiir kitabı yayınladı. Kelime anlamı “Hermafrodit" olarak çevrilebilecek en popüler koleksiyonu "Narman" (1994) ile Urduca'da ilk defa eşcinsel temalar dile getirildi ve bu eser “dürüst, açık" bir şiir hareketini ateşledi. "Narman" Birleşik Krallık, Norveç, İsveç ve Almanya’nın yanı sıra, el altından olsa bile Hindistan ve Pakistan'a da dağıtıldı. Diğer iki şiir kitabı "Myrmecophile" (2000) ve "Abdoz" (2005) gey aşkını, özlemini ve heteronormatifliğin baskılarını ele aldı.

Nasim 1993 yılında, Chicago’daki Harold Washington Kütüphane Merkezi’nde eserlerinden okumalar yapan ilk Güney Asya kökenli şair oldu. Ertesi yıl Chicago'nun Güney Asya Aile Hizmetleri Kurumu, onu Rabindranath Tagore Ödülü'ne layık gördü. 1996'da Chicago Gey ve Lezbiyen Onur Listesi'ne alındı.

Nasim 22 Temmuz 2011’de, 64 yaşındayken ani bir kalp krizi sonucu Chicago'da öldü.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar