Putin'in Ukrayna’yı işgalinin faturası: Ekonomik yıkım, pahalılık, yoksulluk

Rusya’nın Ukrayna işgali nedeniyle Türkiye ekonomisinde ekonomik şoklar yaşanmaya başladı. Zaten kötü durumdaki ekonomi şimdi daha da kötüleşiyor. Yükselen fiyatlar halkta büyük öfkeye neden oluyor. Türkiye kapitalizmi çökme noktasına daha hızlı ilerliyor.

Rusya işgalinin ilk etkisi kurlar üzerinde oldu. 13,5 lira seviyesindeki dolar kuru 14,5 lira seviyesine yükseldi.

İşgal nedeniyle yılbaşında varil fiyatı 79 dolar olan petrol 123 dolara çıktı. Türkiye’de yılbaşında 13 lira civarında olan benzin ve motorinin litre fiyatı 22 lirayı geçti.

Dünyadaki buğday ihracatının büyük bölümünü sağlayan Rusya ve Ukrayna’dan b akışın kesilmesi nedeniyle, buğdayın dünya borsalarındaki ton fiyatı 500 dolara yükseldi. Türkiye’de ham buğdayın kilosu 7 lirayı geçti. 240 gramlık ekmek fiyatının çok yakında 5 lirayı bulması mümkün.

Savaş nedeniyle hem turizmden beklenen döviz gelirleri elde edilemeyecek, hem de ihracatta önemli düşüşler yaşanacak. Ocak ayında 8 milyar dolar açık veren dış ticaret tablosu, önümüzdeki aylarda daha da kötüleşecek. 

Kredi almada risk primi olarak maliyetlere eklenen CDS puanı, 500’den 650’ye yükseldi. Yurt dışından dövizle borçlanmak isteyen kamu ve özel kesim, mevcut faizlere ek olarak yüzde 6,5 risk faizi de ödeyecekler. Bu da döviz sıkıntısını daha da artıracak.

İhracat imkânları giderek azalıyor

Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye ekonomisi üzerinde yarattığı sarsıntı ve yıkıcı etkileri giderek yayılıyor. Tarımda ve gıdada artan riskler fiyatları yukarı çekerken, ithalatın durması mevcut stokların hızla erimesine neden oluyor. 

Her yıl milyarlarca dolarlık ticaretin gerçekleştiği ve bavul ticaretinin ana merkezi konumundaki Laleli’de kredi kartı - EFT - SWİFT sistemlerinin durmasıyla alışveriş, ticaret ve satışlar tümden kesildi. 

Tekstil-hazır giyim alanındaki şirketlerin gerek Rusya ve Ukrayna’ya yönelik ihracatları gerekse önde gelen hazır giyim markalarının bu ülkelerdeki AVM’lerde faaliyet gösteren mağazalarında satışlar durdu, bu şirketlere ait 1000 dolayında mağaza kapanma noktasına geldi. Sipariş iptalleri şimdiden 200 milyon dolara ulaştı.

Ayçiçek yağına büyük zam geliyor

Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesinden direkt etkilenen Türkiye’de yurttaşlar, henüz yeni bir zam daha gelmemişken ayçiçeği yağı için izdiham oluşturdu.

Geçen yıl 85 lira olan en ucuz 5 litrelik yağ fiyatları 1 sene içerisinde 130 lirayı aştı, bu fiyat savaş öncesinin. Savaşın başlaması ile birlikte bazı marketler 5 litrelik Ayçiçek yağını 200 liraya kadar fiyatlarla satmaya başladılar.

İşgalin Türkiye ekonomisi üzerinde etkisi yıkıcı olacak

Türkiye ekonomisi savaştan önce zaten kötü durumdaydı. Şimdi durum daha kötü olacak, savaşın ekonomiye muhtemel etkileri şunlar: 

• Kur yükselmeye devam edecek, bu durum enflasyonu daha fazla artıracak. 

• Dünyada büyüme gerileyeceği için ihracat düşecek, turizm gelirleri azalacak, cari açık yükselecek.

• Enerji, buğday gibi zorunlu ihtiyaçların ithal fiyatları artacak, bu da cari açığı olumsuz etkileyecek.

• Ekonomiyi canlı tutmak için yapılan vergi indirimleri ve kamu harcama artışları nedeniyle bütçe açığı artacak. 

• Kur korumalı mevduat hesaplarına Hazineden ödenen para artacak, bütçe açığı olumsuz etkilenecek.

• Kurun yükselmesini önlemek için yapılan döviz satışları nedeniyle TCMB’nin net döviz rezervleri ekside kalmaya devam edecek. 

• Yurt dışından döviz kredisi bulma imkânı azalacak, CDS’lerdeki artış nedeniyle maliyeti pahalılaşacak. Bu da tüketici ve sanayicilerin kredi faizlerinin daha fazla artmasına neden olacak.

• Ekmek, yağ benzeri kuyruklar aratacak, başta enerji olmak üzere halkın ödediği faturalar kabarıklaşacak, bu da halkın tepkisinin artmasına neden olacak.