Norveç’in unuttuğu 1915 kahramanı: Bodil Katharine Biørn

Norveç Başbakanı Erna Solberg’in Ermeni Soykırımı’nın 100'üncü yıldönümü nedeniyle Ermenistan'da düzenlenecek anma törenlerine katılmayacağını açıklaması tartışma yarattı. Halbuki 1915’in tanıkları arasında Norveç vatandaşları da bulunuyordu. Onların başında da Norveçli Misyoner Bodil Katharine Biørn geliyordu.

27 Ocak 1871’de Norveç’in Kragerdo şehrinde doğan Biørn, 1905’te “Kadın Misyonerler Organizasyonu” tarafından Osmanlı İmparatorluğu’na hemşire olarak gönderildi. Bodil Katharine Biørn ilk olarak Harput’un ilçelerinden Mezre’de daha sonra ise Muş’ta çalıştı. 

Alman Hülfsbund misyonerleri ile işbirliği yaparak dullara ve yetimlere yardım etmek için uğraşan Biørn, 1915’te Muş’taki katliamlarda din adamlarının, öğretim görevlilerinin ve çocukların öldürülüşünü gördü. Soykırım sırasında bazı Batılılar bölgede yaşananlara sadece ‘seyirci’ kalsa da Bodil Katharine Biørn, evsiz kalan yüzlerce Ermeni kadın ve çocuğun hayatını kurtardı.  Biørn, 1917’de soykırımdan kurtulan iki yaşındaki Rafael adındaki bir yetimi evlat edindi, Norveç’e dönerek çocuğu Fridof Nansen adıyla vaftiz ettirdi.

Bodil Katharine Biørn’un hatıra defterine aldığı notlar ve çektiği fotoğraflar soykırım tarihinde önemli yer tuttu. En bilinen fotoğraflarının başında 1920’li yıllarda Osmanlı Meclisi eski mebusu Papazyan’ın Der Zor çöllerinde Ermenilere ait kemiklere bakışıydı.

Suriye, Lübnan ve İstanbul’daki yetimhanelerde de çalışan Biørn, 1922 yılında Fridof 7 yaşına geldiğinde onu Beyrut’taki Fransız okuluna bıraktı, Sovyet Ermenistan’ına geçerek Aleksandropol’de “Lusaghbyur” adında bir yetimhane kurdu. 33 yetim için “Katharine anne” olarak bilinse de Sovyet hükümetinin 1924’te çalışmalarını durdurması üzerine Suriye’ye geçti ve 1935’e kadar bölgedeki soykırım kurbanlarına yardım etti. 1960’ta Norveç’te hayatını kaybetti.

Bodil Katharine Biørn soykırımın en önemli tanıklarından biri olurken Norveç Başbakanı Erna Solberg, Norveç'in ne başbakan ne de dışişleri bakanı düzeyinde temsil edilmeyeceğini, sadece Ermenistan'daki büyükelçinin törenlere katılabileceğini bildirmiş, kararı için Türkiye ile ilişkilerin daha önemli olduğuna vurgu yapmıştı. Başbakanlık Müsteşarı Baard Glad Pedersen ise tarihi konularda kararların tarihçilere bırakılması gerektiğini belirtmişti. 

Biørn'ünçektiği fotoğrafları görmek için tıklayınız.

Serdar Korucu, Agos

İlginizi çekebilecek diğer yazılar