Belediyelerde sözleşmeler yeni arayışların habercisi mi?

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ve Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türkiye Diş Hekimleri Birliği (TDB) 1 Mayıs Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü'nü, Maltepe Meydanı'nda kutlayacaklarını açıkladı. DİSK ve KESK bileşenleri, kararı Beşiktaş Barbaros Meydanı'nda yaptıkları basın açıklamasıyla duyurdu. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu burada yaptığı konuşmada, İstanbul başta olmak üzere tüm Türkiye'de işçi ve emekçilerle yüksek katılımlı kutlamalar gerçekleştireceklerini söyledi. Çerkezoğlu, başta asgari ücret olmak üzere ücret zamlarının enflasyonun altında kaldığını belirterek, işçi ve emeklilerin ücretlerinin ve çalışma koşularının düzeltilmesi için alanlarda olacaklarını ifade etti. Maaş zamlarının tekrar belirlenmesi gerektiğini vurgulayan Çerkezoğlu, "Asgari ücretin derhal Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun tekrar toplanarak güncellenmesini, bütün ücretlerde gerekli iyileştirmelerin yapılmasını, en düşük emekli aylığının asgari ücret düzeyine çekilmesini, genç, kadın ve genel işsizliği önleyecek, kalıcı istihdam yaratacak üretime dayalı bir ekonomik politikayı istiyoruz" dedi.

Zamlar yağmur gibi yağmaya devam ediyor. Nisan ayı başından itibaren doğal gaza, LPG’ye, tüp gaza, elektriğe, süte, şekere, una, cep telefonu görüşmelerine, yumurtaya, İstanbul şehir içi ulaşımına, suya, şehirlerarası otobüs ücretlerine zam geldi. Alkol ve sigaraya yeni zamlar yolda. Tüp gaz son bir yılda 120 liradan 315 liraya yükseldi. Zam oranı yüzde 163. Yumurta son bir yılda 70 kuruştan 2 liraya yükseldi. Zam oranı yüzde 186. İstanbul’da aylık tam abonman bedeli 275 liradan 602 liraya yükseldi. Zam oranı yüzde 119. Doğalgazın m3 fiyatı 2,2 liradan 3,7 liraya yükseldi. Zam oranı yüzde 68.  Doğalgazdaki düşük zam oranı kimseyi yanıltmasın, aslında doğal gazın satış fiyatının 11 lira civarında olması gerekiyor, ama hükümet aradaki farkı bütçeden, yani hepimizin verdiği vergilerden ödüyor, fiyatı düşük tutuyor. Bunu da asıl olarak doğal gazın yüzde 68’ini kullanan patronlara destek olmak için yapıyor. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Fiyatlardaki yıllık ortalama artış, bağımsız ekonomi araştırmacıları (ENAG) tarafından geçen hafta yüzde 143 olarak açıklanmıştı.  Artık marketlerden ürünler tane ile satın alınıyor. Tek bir domates, tek bir salatalık, tek bir biber alınıyor. Boş dürüm, boş baklava satılıyor. Çünkü fiyatlar ateş pahası. İnsanlar aç kalmamak için minimum ihtiyaçları ne ise onu almaya çalışıyorlar. Evine “ekmek”, yani yeterli gıda malzemesi götüremeyen milyonlarca insan var. Erdoğan Ekim ayında Tarım Kredi Kooperatifleri Birliği marketinden alış veriş yapmış ve “Fiyatlar gayet uygun” demişti. Şimdi o marketlerde de zamlar yağmur gibi yağmaya başladı, fiyatlara yüzde 132’ye varan zamlar yapıldı. Erdoğan halka sabır diliyor Emekçiler zam yağmuru altında perişan haldeyken, Erdoğan halka sabır diliyor. Enflasyonun yüzde 143’ü bulmasını önemsemiyor. ‘Asgari ücret yükseltilsin’ taleplerini görmezden geliyor. TÜİK’in yüzde 61 enflasyon rakamlarını bile yok sayıyor. Oysa bir avuç zengin patronun dışında kalan halkın yüzde 95’i için durum çok vahim. Milyonlarca insan her gün cebindeki kuruşun hesabını yapmaktan yoruldu.  Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Yüzde elli oranında artış yaptık’ diye övündüğü 4 bin 250 liralık asgari ücret, 3 ayda eridi. Asgari ücret, yüksek enflasyon karşısında zaten yoksulluk sınırının altındaydı, şimdi açlık sınırının da altına indi. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Mart ayında açlık sınırını 4 bin 925 lira, yoksulluk sınırını ise 16 bin lira olarak açıkladı. Asgari ücret açlık sınırının 675 lira altında kaldı. Hesaplamalara göre tek bir kişinin yaşam maliyeti 7 bin liraya dayanmış durumda. Buna göre asgari ücret tek bir kişinin bile ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor, oysa asgari ücret, 4 kişilik ailenin masraflarını karşılaması için belirleniyor. Yeni yıla ortalama 5 bin 972 lira maaşla giren memurun alım gücü 4 bin 863 liraya geriledi. İşçi, esnaf ve çiftçi emeklileri ise çok daha zor durumda. Ocak ayında 2 bin 500 liraya yükseltilen en düşük işçi, çiftçi ve esnaf emeklisi aylığının reel alım gücü Mart ayında 464 lira birden düşerek 2 bin 36 liraya geriledi.  Asgari ücretliler, TÜİK’in hesabına göre 790 lira, ENAG’ın hesabına göre ise bin 133 lira kaybetti. Asgari ücret acilen artırılmalıdır Bu enflasyon oranları, fiyatlar ve açlık, yoksulluk rakamları göz önüne alındığında işçiler için asgari ücretin artırılması en temel ve acil konulardan bir haline gelmiş durumda.  İşçiler, emekçiler için; elektrik faturası, doğalgaz faturası, gıda, ulaştırma, kira gibi kalemler harcamalarının önemli bir kısmını kapsıyor. Bu nedenle ilan edilen enflasyondan daha yüksek bir enflasyonu yaşıyorlar. Bütün bu harcamaların 4 bin 250 liralık asgari ücretle karşılanması imkânsız. Oysa işçilerin yüzde 80’inden fazlası asgari ücret alıyor. Asgari ücret her ay yeniden belirlenmeli ve en azından tek kişinin geçim maliyeti seviyesinde tutulmalıdır. Yani Nisan ayı için asgari ücret en az 8 bin lira olmalıdır. Aksi takdirde bütün bu sürecin yükü, geliri enflasyon oranında artmayan kesimlerin, işçilerin, emekçilerin üzerine kalmaya devam edecek. Gerek İş Kanununda, gerek Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yönetmeliğinde asgari ücretin en fazla iki yıl için belirleneceği yazılı. Bu sürenin kısaltılması ile ilgili bir kısıtlama yok. Dolayısıyla Asgari Ücret Komisyonu’nun hemen ve sürekli toplanması ve asgari ücretin her ay güncellenmesi gerekir. Türk-İş ve DİSK bu konuda somut adım atmalıdır. Asgari ücrete acilen zam yapılması talebi, 1 Mayıs eylemlerinin en önemli taleplerinden biri haline getirilmelidir.

Çiğli Belediyesi şirketi Çibel A.Ş.'deki toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde özellikle ücret artışı konusunda anlaşma sağlanamamasının ardından 836 işçi greve çıktı. Genel-İş İzmir 8 No’lu Şube üyesi işçiler 6 Nisan gecesi "Direne direne kazanacağız", "Yaşasın örgütlü mücadelemiz" sloganlarıyla grevi başlatırken sendika şunları söyledi: "Toplu sözleşmedeki taleplerimiz yerine gelmedi. Bu konuda SODEM Sen yetkilileri ve Çiğli Belediyesi yetkilileriyle herhangi bir anlaşma sağlanamadığı için yasal hakkımızı kullanarak grev pankartımızı asarak grevimizi başlattık. Biz taleplerimizi ülkenin ekonomik gidişatına göre enflasyonun her ay artması yüzünden revize ederek güncelleştirdik. Bu ülkede krizi emekçiler çıkarmadı krizin sorumlusu işçi ve emekçiler değil. Bizler hak ettiğimiz alın terinin karşılığını istiyoruz. Alın terimizin karşılığını alamadığımız için grev kararımızı uygulamak için buradayız”  

Bilgi Üniversitesi'ndeki araştırma görevlileri, 2020 yılında çıkan YÖK Kanunu uyarınca devlet üniversitelerindeki meslektaşlarıyla eşit ücret almak için mücadele ediyor. Bilgi Üniversitesi'ndeki araştırma görevlileri "Eşit işe eşit ücret" talebiyle 7 Mart’tan beri kampüs içinde eylem yapıyor. Akademisyenler ve diğer personel maaşlarının devlet üniversitelerindeki meslektaşlarıyla net üzerinden eşitlenmesini, devlet üniversitelerinde yapılan ocak zammının maaşlarına yansıtılmasını, devlet üniversitelerinde olduğu gibi senede iki kez ücret düzenlemesi yapılmasını, ücret kayıplarının geriye dönük tazminini, mali süreçlerin şeffaf şekilde yürütülmesini ve yan hakların net maaş hesabının dışında tutulmasını talep ediyor. Bilgi Üniversitesi’nde eşit ücret talebiyle bir araya gelen araştırma görevlileri Bilgi Asistanlar Birliği’ni kurdu. Birliğin yaptığı açıklama şöyle: “Gelişmelerin ardından, Ocak ayında bir araya gelen 105 araştırma görevlisi, 17 Ocak 2022 tarihinde bir dilekçe ve imza metni ile Rektörlükle görüşme talep etti. Rektörlükle yapılan görüşmede talepler kabul edilmedi. Talepler kabul edilmeyince ilk olarak 7 Mart’ta kampüste bir masa açan araştırma görevlileriyle 9 Mart tarihinde üniversite yönetimi acil bir görüşme talep etti.  Sözcümüzün özellikle talep etmiş olmasına rağmen, rektörlük bir kişiyle görüşmekte ısrarcı davranarak bir temsilci heyetiyle görüşmeyi reddetti. Bizler de buna karşılık olarak sözcümüzü yalnız bırakmamak ve yönetimin muhatabının sadece bir kişi olmadığını hatırlatmak için görüşme saatinde rektörlük önünde bir araya geldik.  Görüşme sonunda, net maaşların eşitlenmeyeceğini, yılda iki zam içeren ancak bunun neye göre düzenleneceği belirtilmeyen, buna ek olarak yan haklarımızın elimizden alınacağı, nihai olarak hak kaybı anlamına gelecek bir sözleşmenin teklif edildiğini öğrendik.  Bunun üzerine taleplerimizi elde edinceye kadar kampüste masamıza devam etmeye ve kamuoyuyla uğradığımız haksızlığı daha yoğun bir şekilde paylaşmaya karar verdik.”

Nişantaşı Üniversitesi'nin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve ücret artışı talebinde bulunan 30'a yakın araştırma görevlisi ile onlara destek veren akademisyenler 'Kod 22' ile tazminatsız olarak işten çıkarıldı. İşten çıkarmalara tepki gösteren akademisyenler, 'Akademisyen kıyımına son. Eğitim bu değil' pankartı açarak Nişantaşı Üniversitesi'nin önünde basın açıklaması yaptı. Üniversiteyi protesto eden akademisyenler, Yükseköğretim Kurulu'na (YÖK) yasaları uygulatması konusunda çağrıda bulundu. Kod 22 ile işten çıkarılanlar, kıdem, ihbar tazminatı, fazla mesai ve işsizlik ödeneği alamıyor. Nişantaşı Üniversitesi akademisyenleri yalnız değildir İşten çıkarılan akademisyenler adına ortak basın açıklamasını okuyan Ekinsu Devrim Danış, özetle şunları söyledi: Daha önce mobbing ve ağır çalışma koşulları ile gündeme gelen Nişantaşı Üniversitesi, yeni bir rezilliğe daha imza attı. Öğretim elemanı arkadaşlarımız kod 22 ile tazminatsız bir şekilde işten çıkarıldı. Rektör Yardımcısı Mehmet Ünal ise, durumu protesto eden öğretim elemanlarına hakaret etti. Bu, Nişantaşı Üniversitesi’nin yaptığı ilk hukuksuzluk değildir. Daha önce de topluca tüm araştırma görevlilerini işten çıkaran, onlara 'Tuvalete sırayla gidin' diyerek masalarının boş olduğu anı kollayıp boş masa fotoğraflarını kullanarak mobbing yapan üniversite, adeta bir eğitim değil zulüm yuvasına dönüşmüştür. Sonunda işi, baskıya ve mobbinge karşı duran akademisyenleri işten çıkarmaya dek vardırmıştır. Çok iyi biliyoruz ki bugün Nişantaşı Üniversitesi yönetimini asıl korkutan, bütün akademisyenlerin ortaya koyduğu birliktelik ve dayanışma tutumudur. Akademinin hala biat etmediği gerçekliğidir. Birlikteyiz, yan yanayız, dayanışıyoruz. Nişantaşı Üniversitesi akademisyenleri yalnız değildir.” Ücretlerin eşitliği kanuni bir zorunluluktur  Basın açıklamasında ÜNİVDER Başkanı Prof. Dr. Zeynep Solakoğlu  tüm vakıf üniversitelerinin yönetimleri ile Yükseköğretim Kurulu'na (YÖK) çağrıda bulunarak şunları söyledi: "29 Mart 2022, ülkemiz üniversite tarihinde bir utanç günü olarak kayda geçti. Açık yasal zorunluluğa karşın eksik ücret verilen araştırma görevlilerinin ücretlerinin kamu çalışanlarıyla eşitlenmesi için verdikleri dilekçeler gerekçe gösterilerek sözleşmeleri feshedildi, üniversite yöneticisi tarafından sözlü şiddete maruz bırakıldılar. Onlara destek veren öğretim üyelerinin de işlerine son verildi. Nişantaşı Üniversitesi yönetimine ve tüm diğer vakıf üniversiteleri yöneticilerine hatırlatıyoruz: Ücretlerin eşitliği kanuni bir zorunluluktur. Tüm akademi çalışanlarına birikmiş farklarla birlikte eşit ücretleri ödenmelidir. Yasayı çiğniyorsunuz. ÜNİVDER olarak, tüm vakıf üniversite yönetimlerini yasaya uymaya ve YÖK’ü yasayı uygulamak için gerekenleri yapmaya çağırıyoruz. Üniversitenin tüm bileşenlerini, öğrencilerimizi ve öğrenci ailelerini, öğretim kalitesini kökten bozan bu uygulamalar için aktif tavır almaya çağırıyoruz. Yasal hakları için mücadele eden tüm akademi mensuplarıyla birlikteyiz, buradayız, birlikte kazanacağız." Basın açıklamasının ardından, “Kurtuluş yok tek başına. Ya hep beraber ya hiçbirimiz” sloganı atıldı.

Enflasyondaki tırmanış nedeniyle açlık ve yoksulluk sınırı artmaya devam ediyor. Asgari ücret açlık sınırının 677 lira altında kaldı. Türk-İş’in Mart 2022 dönemine ait açlık ve yoksulluk sınırı hesabı açıklandı. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) verilerine göre, Türkiye’de dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 4 bin 927 lira oldu. 4 bin 250 lira olan asgari ücretin 677 lira üzerine çıktı.  Mutfak enflasyonundaki artış aylık yüzde 8,74, son 12 aylık ise yüzde 76,4 oldu. Türk-İş’e göre yoksulluk sınırı ise 16 bin 52 liraya ulaştı. Asgari ücret acilen artırılmalıdır Nisan başında açıklanacak enflasyon oranının Mart ayı başında açıklanan orana göre en az yüzde 10 yüksek olması bekleniyor. Buna göre TÜİK enflasyonu yıllık yüzde 65’e, bağımsız araştırmacılar grubu ENAG’ın açıklayacağı enflasyon ise yıllık yüzde 140’a çıkabilir. Bu enflasyon oranları ve açlık, yoksulluk rakamları göz önüne alındığında işçiler için asgari ücretin artırılması en temel ve acil konulardan bir haline gelmiş durumda.  İşçiler, emekçiler için; elektrik faturası, doğalgaz faturası, gıda, ulaştırma, kira gibi kalemler harcamalarının önemli bir kısmını kapsıyor. Bu nedenle ilan edilen enflasyondan daha yüksek bir enflasyonu yaşıyorlar. Bütün bu harcamaların 4 bin 250 liralık asgari ücretle karşılanması imkânsız. Oysa işçilerin yüzde 80’i asgari ücrete mahkûm durumda. Aralıkta yapılan asgari ücret artışının bu koşullarda her ay yeniden gündeme getirilmesi ve gerçek enflasyon oranında yükseltilmesi gerekiyor. Aksi takdirde bütün bu sürecin yükü, geliri enflasyon oranında artmayan kesimlerin yani işçilerin, emekçilerin üzerine kalmaya devam edecek. Gerek İş Kanununda, gerek Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yönetmeliğinde asgari ücretin en fazla iki yıl için belirleneceği yazılı. Bu sürenin kısaltılması ile ilgili bir kısıtlama yok. Dolayısıyla Asgari Ücret Komisyonu'nun hemen toplanması ve asgari ücretin güncellemesinin önünde, Çalışma Bakanının dediğinin aksine yasal bir engel yok. DİSK, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun acilen toplanmasını istedi. Bunun önünde yasal hiçbir engel bulunmadığını açıkladı.  Türk-İş ise ekonomide sorunlar olduğunu, asgari ücrette kayıp yaşandığını açıkladı. Ancak sorumluluğun hükümette olduğunu, komisyonu toplantıya çağırırlarsa seve seve katılacaklarını açıkladı.