22 Ocak 1891: İtalyan marksist Antonio Gramsci doğdu

22.01.2017 - 10:43
Haberi paylaş

İtalya Komünist Partisi kurucu üyesi olan Gramsci, bir süre partinin liderliğinde de bulundu. Faşist Mussolini rejimi tarafından atıldığı hapiste değerli eserler verdi. Marksist literatüre katkısı ana olarak hegemonya, sivil toplum, altyapı-üstyapı ilişkileri ve toplumda aydınların işlevi üzerindedir. Devlet teorisi üzerine özgün görüşler ileri sürmüş ve birçok marksist düşünürü etkilemiştir.

Gramsci'nin çocukluğu yoksulluk içinde geçti. Dört yaşındayken geçirdiği bir kaza, hayatının kalan kısmını kambur olarak geçirmesine neden oldu. Daha ilkokuldayken parlak zekasını ortaya koydu. 1908'de kazandığı bir bursla Cagliari Üniversitesi'nde dilbilimi öğrenimine başladı. 1911'de Torino Üniversitesi'ne geçti, burada sosyoloji ve felsefe okudu.

Gramsci, 1914'te, Torino'daki öğrencilik döneminde Sosyalist Parti'nin gençlik hareketi üyesi oldu. İtalya'nın Birinci Dünya Savaşı'na girmesiyle birlikte 1915'te öğrenimini yarıda bırakarak aktif olarak sosyalist mücadeleye başladı. 1919'da işçi konseylerinin oluşmasını savunan ve Torino bölgesindeki işçi hareketinin en güçlü yayın organı konumuna gelen "Ordine nuovo" (Yeni Düzen) gazetesini çıkardı. Gramsci, Ocak 1921'de İtalya Komünist Partisi'ni (İKP) kurdu.

1922'de Rusya'da bulunduğu sırada Giulia Schucht ile tanıştı ve kısa bir süre sonra evlendiler. Çiftin iki oğlu oldu. 1924'te yapılan İtalya parlamentosu seçimlerinde İKP milletvekili oldu. Faşist "Duce" olarak iktidara el koyan Benito Mussolini'ye karşı mücadele etmek üzere İtalya'ya geri döndü. Kasım 1926'da vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı ve Bari'de bir hapishaneye kapatıldı.

Gramsci, yaşamının son on yılını faşizmin zindanlarında geçirdi. Hapisteyken, en önemli eseri olan "Hapishane Defterleri"ni kaleme aldı. Bu eser, faşizmin çöküşünün ardından "Quaderni del carcere" (1948-1951) başlığıyla yayınlandı.

Bu eserde sivil toplum ve politik toplum (ya da devlet) arasında metodolojik bir ayrım yapılır. Gramsci'ye göre doğuda sivil toplum gelişkin değildir, "peltemsi" bir kıvamdadır, bu sebeple işçi sınıfı 1917'de bir manevra savaşı ile iktidarı ele geçirebilmiştir. Ancak batıda sivil toplum çok gelişkin olduğu için öncelikle mevzi savaşı vermek gerekmektedir. Yani sivil toplumda mevzi kazanmak ve egemen sınıfın hegemonyasına karşı bir hegemonya tesis etmek gerekir. Bu hegemonyayı tesis edebilecek olanlarsa, görevleri sınıfa türdeşlik kazandırmak olan organik aydınlardır; dolayısıyla işçi sınıfı açısından bakıldığında bu "modern prens", yani devrimci partidir.

Sağlık durumunun bozulması nedeniyle, Gramsci 1935'te Roma'da özel bir kliniğe kaldırıldı. Antonio Gramsci, 27 Nisan 1937'de burada hayatını kaybetti. Gramsci'nin "Hapishane Defterleri" gizlice ülke dışına çıkartılarak Moskova'ya götürüldü ve İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar burada muhafaza edildi. Yayınlanması ise ancak 1975 yılında gerçekleşebildi ve dünya marksistlerini önemli ölçüde etkiledi.

Bültene kayıt ol