21 Ocak 2008: “Eyak” dilini konuşan son insan olan Marie Smith Jones öldü

21.01.2017 - 10:56
Haberi paylaş

Marie Smith Jones (Eyak dilindeki adı Udach' Kuqax*a'a'ch (İnsanları uzaktan çağıran ses) 5 Mayıs 1918 tarihinde Alaska/Cordova'da dünyaya geldi. Alaska'da konuşulan Eyak dilinin son temsilcisi olan Jones, aynı zamanda kabilesinin atalarının tümü Eyak olan son üyesi ve başkanıydı. Jones, 21 Ocak 2008 tarihinde Anchorage'da hayatını kaybetti; onunla birlikte Eyak dili de yok oldu.

Marie Smith Jones, kabilesinin geleneksel hayat tarzının son bulmakta olduğu bir dönemde dünyaya geldi. Amerika kıtasının Avrupalılarca işgalinden sonra soykırıma uğratılmış olan Kızılderili hakları, kapitalizmin saldırısıyla birlikte geleneksel hayatlarını sona erdirmek zorunda kalmışlardı. Marie Smith Jones de henüz 12 yaşındayken bir balık çiftliğinde işçi olarak çalışmaya başlamak zorunda kaldı. Üç yıl sonra 15 yaşına bastığında, en fazla birkaç düzine insandan oluşan kabilesinin ABD'deki son kabilelerden biri olduğu resmen kabul edildi.

ABD makamları Eyak bölgesinde daha fazla kabile yaşadığını tespit ettiklerinde, Cordova'ya gelmiş olan diğer Kızılderilileri, Aleutları ve İnuitleri kabile toplantısına dahil ettiler. Bunun sonucu olarak Eyaklar kendi bölgelerinde azınlık haline geldiler. Varılan uzlaşma gereği Eyak Nehri'nde ormancılık başladığında, Marie Smith meclis üyesi olarak buna karşı koymayı denedi. Ancak kabile meclisi, Eyak Nehri'nin kültürel varlıklarıyla değil, elde edilecek gelirle ilgileniyordu. Bundan ötürü Eyak'ların binlerce yıllık geleneksel kültürü ortadan kalktı.

Jones, 5 Mayıs 1948'de bir balıkçı olan William F. Smith ile evlendi. Tam 9 çocuk sahibi olmalarına rağmen, Jones hiç birine Eyak dilini öğretmedi. Ancak 70'li yılların başında çocuklarına yakın olmak için Alaska/Anchorage'a taşındı. Dilbilimci Michael Krauss, Jones'la birlikte çalışarak Eyak dilini kayıt altına aldı, gramerini ve sözlüğünü derleyebildi.

Jones, kız kardeşi Sophia'nın 1993 yılında ölümünden sonra son konuşan kişi olarak kendini Eyak dilinin korunmasına adadı. Aynı zamanda siyasi faaliyetlerde de bulundu; yerli haklarının korunması ve barış konulu konuşmalar yaptı. 2000 yılından 2005'e kadar Eyak Dil Projesinde çalıştı.

Jones hayatının erken dönemlerinde alkol bağımlısı olmuş, ancak 50'lerin başında bağımlılıktan kurtulmuştu. Ölümüne kadar hatırı sayılır bir sigara tiryakisiydi. 2008 Ocak ayında doğal nedenlerden 89 yaşındayken Anchorage'daki evinde hayatını kaybetti. Yaşamı hakkında bir film çekilmiştir.

Eyak dinin son temsilcisi Udach' Kuqax*a'a'ch'ın kendi anadilinde yaptığı bir konuşmayı http://www.answers.com/topic/eyak-language adresinde dinliyebilirsiniz.

Bültene kayıt ol