18 Kasım 1952: Antifaşist sürrealist şair Paul Éluard öldü

Paul Éluard, gerçek adıyla Eugene Grindel, emlakçı Clément Grindel ile terzi Jeanne-Marie Grindel'in tek oğlu olarak 1895 yılında Paris'in Saint-Denis banliyösünde doğdu. Çocukluğunu maddi sıkıntı yaşamadan, iyi denebilecek koşullarda geçirdi ve devam ettiği devlet okullarını 16 yaşında ortalama bir öğrenci olarak tamamladı.

Eskiden beri hastalıklı bir yapıya sahip olan Éluard, 1912'de akciğer rahatsızlığı nedeniyle İsviçre'deki Clavadel sanatoryumunda tüberküloz tedavisi görürken genç bir Rus kızıyla, Helena Dmitrievna Diakonova ile tanıştı ve ona Gala adını verdi. 1917 yılının Şubat ayında evlendiler.

Éluard ilk şiirlerini henüz sanatoryumdayken yayınlamaya başladı. Ailesi ona maddi destekte bulundu. İyileşmesinden sonra 1914 yılında askere alındı. Ancak savaşı genellikle hasta olarak, cephe gerisinde tamamladı. Jean Paulhan aracılığıyla 1919 yılında André Breton etrafında toplanan sanatçılarla tanıştı. Yeni şiirlerini yayınladı, Proverbe ve Littérature gibi dergilerde çalıştı. Ancak hayatını babasının ölümüne dek emlak bürosunda çalışarak kazandı. Babasından kalan miras, onun serbest sanatçı olarak hayatını sürdürebilmesini sağladı.

1921 yılında Éluard Köln'de Max Ernst'i ziyaret etti ve onunla çalışmaya başladı. 1924'de Paris'te Breton tarafından Sürrealizm Manifestosu yayınlandı ve Dadaizm'in yerini aldı. Éluard bu yeni akımı benimsedi ve 1928'e kadar en önemli eserlerini yayınladı.

1927 yılında Éluard Louis Aragon, André Breton, Benjamin Péret ve Pierre Unik'le birlikte Fransız Komünist Partisi'ne katıldı, ancak 1933'te partiden atıldı. İki yıl sonra ressam Salvador Dalí'yle tanıştı; karısı Gala, Dali yüzünden 1932'de ondan boşandı. Ancak Éluard ölene kadar ona aşk mektupları yazmaya devam etti. 1930'da "Nusch" olarak tanınan Alman kökenli aktris Maria Benz'le tanıştı, 1934'te onunla evlendi. Dört yıl sonra, 1938'te André Breton'la birlikte Paris'te Uluslararası Sürrealizm Sergisi'ni açtı.

Éluard İkinci Dünya Savaşı'nı 1918'de Gala'yla olan evliliğinden doğan kızı Cécile ile Paris'te geçirdi. 1938'de Breton etrafında toplanan sürrealist sanatçılar grubundan uzaklaştırıldı. Alman ordusunun Paris'e girmesinden sonra yeraltına geçti ve Résistance örgütüne katıldı. 1942'de bir kez daha Fransız Komünist Partisi'ne katıldı ve içinde ünlü 'Özgürlük' şiirinin de yer aldığı 'Poesie et Verite' adlı derlemeyi gizlice yayımladı.

Savaştan sonra ün kazanan Éluard 10 yıl sonra kalp krizi geçirerek öldü ve Paris'teki Père Lachaise mezarlığına gömüldü. Eluard, hem aşk hem de devrim şairi olarak 20'nci yüzyılın en büyük Fransız edebiyatçıları arasında gösterilir. 'La Vie immediate' (1932), 'La Rose publique' (1934), 'Les yeux fertiles' (1936) ve 'Cours naturel' (1938) yapıtlarından birkaçıdır.

Şiirlerinden örnekler:

Halkım ben

Halkım ben,
hani şu sayılamayan,
hani şu çok halk.
Soluğumun öyle bir gücü var ki
sessizliği deler geçerim, dinlemem,
filiz verir, boy atarım,
zifiri karanlık demem.

Zulüm, acı, ölüm, şu bu
bir anda gizlerse de tohumu,
ölmüş gibi görünürse de halk,
döner gelir elbet bir gün nisan ayı,
kavuşur baharına toprak,
kızgın eller dağıtır atar ağır havayı.
Ölümün içinden yeşerir yaşamak.

İspanya'da

Kan rengi bir ağaç varsa İspanya'da
Hürriyet ağacıdır

Susmayan bir ağız varsa İspanya'da
Hürriyeti haykırır

Bir bardak saf şarap varsa İspanya'da
Milletin olmalıdır.

Karartma

Kapılar tutulmuş neylersin
Neylersin içerde kalmışız
Yollar kesilmiş
Şehir yenilmiş neylersin
Açlıktır başlamış
Elde silah kalmamış neylersin
Neylersin karanlık bastırmış
Sevişmezsin de neylersin.

Savaşta ölenler

Her yer tıklım tıklım ölü
Acı boğacak beni boğacak beni
Otlar yalnızlıktan kupkuru
Ama suçlu ben değilim ben değilim
Katillerle bir olmadım olmayacağım da
Özgür kalacağım işte böyle bir başıma
Ve insanoğluna bundan sonra da
Ne ölüm dokunacak ne dirim.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar