ABD’de istihdam nereye?

ABD Çalışma Dairesi verileri ABD’de tarım dışı istihdamının son bir ayda 209 bin arttığını ve son üç aylık ortalama istihdam artışının 195 bin kişi olduğunu belirtiyor. Bu arada işsizlik oranı tarihsel olarak en düşük değere, yüzde 4.2’ye değin ge­rilemiş durumdadır. Ancak işsizlik ora­nındaki bu tarihi düşme, esas olarak işgücüne katılım oranındaki gerileme­den –yani iş aramaktan vazgeçenlerin sayısındaki artıştan– kaynaklanmak­tadır. ABD’de işgücüne katılım oranı 2008’e görece neredeyse 10 puan ge­rileyerek yüzde 62’ye değin gerilemiş­tir ve bu olgu işsizlik oranındaki azalışı neredeyse tek başına açıklamaktadır.

Amerika’da ücretlerin ise temmuz ayında yıllık bazda sadece yüzde 2.3 oranında arttığı hesaplanmaktadır. Dolayısıyla, ABD’de yıllık enflasyo­nun yüzde 2-2.5 bandında seyrettiği düşünülür ise Amerikan işçisinin üc­retlerinde reel olarak herhangi bir artış yaşanmadığı anlaşılmaktadır. Aslında bu tespit sadece son bir ayın değil, neredeyse son otuz yıllık tarihçenin özeti durumundadır. ABD’de reel üc­ret düzeyi 1972’den bu yana anlamlı bir artış göstermemiş; buna koşut ola­rak da emeğin milli gelir içindeki payı sert biçimde gerilemiştir.

Bu arada kapitalizmin merkez eko­nomilerinde istihdam talebinin ana kaynağının “kalifiye / teknik elemanlar olduğuna” dair değerlendirmelerin yanıltıcı olduğu bu son veri setinde de net olarak gözlenmektedir. ABD’de va­sıflı (eğitimli) işgücü talebindeki düşüş son beş yıldır neredeyse bir genel eği­lim olarak süreklilik göstermekte olup, temmuz ayında da “üniversite mezunu eğitimli genç işçilere” olan talep yüzde 0.2 oranında gerilemesini sürdür­müştür. Nitekim ABD işgücü piyasası verileri, temmuz ayındaki istihdam artışlarının çoğunlukla birkaç sektörde yoğunlaşmakta olduğunu göstermek­tedir: Lokantacılık ve gıda dağıtım hiz­metleri 53 bin işçi ile istihdam artışının neredeyse dörtte birini tek başına açık­lamaktadır. Sağlık hizmetleri 39.400; atık idaresi işleri 30 bin kişiyle istihdam rakamlarını takip etmektedir.

***

ABD Çalışma Dairesi, buraya kadar sıraladığımız gözlemleri önümüzdeki on yıla ilişkin öngörü çalışmalarıyla da desteklemektedir. Amerika işgücü piyasasının genel eğilimlerine ilişkin yürütülen projeksiyonlar, önümüzdeki on yıl boyunca en hızlı artış gösterme­si beklenen mesleklerin başında “kişi­sel bakım”, “hemşirelik” “evde bakım sağlık hizmetleri” gibi sağlık ve yaşlı bakım sektörlerinde yoğunlaşacağını; ve genel olarak “alt hizmetler” gru­buna ait olacağını dile getirmektedir. ABD Çalışma Dairesi’nin bu konudaki projeksiyonları aşağıdaki tabloda ser­gilenmektedir.

Tabloda geçen veriler ücretlere iliş­kin ipuçları da sunmaktadır. ABD’de önümüzdeki on yılda en hızlı büyüyen 13 mesleğin sadece üçünde ortalama (vergi-öncesi brüt) ücret gelirinin 50 bin doların üzerinde olacağını; birçoğunda 25 bin dolara bile ulaşamadığını ve toplam ortalama ücret beklentisinin ise 37 bin dolar düzeyinde kalacağını vur­gulamaktadır. 

Tüm bu gözlemler kapitalizmin merkez ekonomisi ABD’de yeni is­tihdam biçimlerinin enformalleşerek, düşük ücretli hizmetler sektörlerine dayalı bir gelişim izlemekte olduğunu dile getirmektedir. Charles Dickens dünyası 21. yüzyılda gerçekliğini sür­dürmektedir.

Erinç Yeldan

(Cumhuriyet, 09.08.2017)

Köşe yazarının diğer yazıları