Sanat müzayedesi kapitalizmin çarpık önceliklerini resmediyor

Alistair Farrow, Leonardo da Vinci'ye ait olduğu iddia edilen Salvator Mundi eserinin astronomik bir fiyata satılmasının kapitalizmde her şeyin zenginlerin çıkarları yönünde manipüle edilmesine bağlı olduğunu tartışıyor. 

Leonardo da Vinci’nin –muhtemelen de sahte olan- bir resmine 340 milyon pound[1] gibi bir para ödenmesi münferit bir abartı gibi görünebilir ancak nakitlerini saklamak için çok hevesli olan milyarderler açısından bu ödemesi küçük bir meblağ.

Salvator Mundi'nin (Dünyanın Kurtarıcısı) satışındaki rakam, bugüne kadar bir müzayedede herhangi bir sanat eserine ödenmiş en yüksek fiyattı.

New York’ta bulunan Christie’nin müzayede salonundaki izleyiciler çekiç aşağı indiğinde nefesleri kesilircesine sevinç gösterileri yaptılar, satıcılar birbirlerinin sırtlarını sıvazladılar.

Karşılaşılan manzara, üç adamın (Bill Gates, Warren Buffett ve Jeff Bezos) ABD nüfusunun en altta yer alan yarısı kadar kişisel servet sahibi olduğu bir toplumun hastalığına işaret ediyor.

Cennet Belgeleri’nin yayınlanması ise servet sahiplerinin zenginliklerini zulalamak için ne kadar ileri gidebileceklerini gösteriyor.

Bu aynı zamanda, metaların değerinin onun içindeki emek miktarı ile belirlendiğini, yani emek değer teorisini savunan Marksistler için sorular ortaya atıyor.

Sanat pazarı ilk bakışta bu teorinin çürütülmesi olarak görülebilir .Yapması belki bir hafta almış bir resim nasıl olur da, bir dekoratör tarafından aynı sürede üretilmiş bir metadan bu kadar fazla fiyata sahip olabilir?

Pazarlama kampanyası

İşçiler tahta, boya veya un gibi hammaddeleri alıp, onları bileşenlerinin parçalarından daha büyük bir şey hâline getirirler. Bu süreç artıdeğeri ve kapitalistlerin kârlarını yaratır.

Marx, fiyatın değer ile aynı şey olmadığını anlatır. Ona göre bir nesnenin fiyatı, “doğrudan ya da dolaylı bir gerçek değer ilişkisini” perdeler. Bilinç veya onur gibi soyut şeylere de bir fiyat atfedilebileceğini tartışır.

Christie’nin Müzayede Evi, Salvator Mundi etrafında bir gösteri ve mucize hissi yaratarak yoğun bir çalışma yaptı. Fotoğrafçı Naday Kander, Leonardo DiCaprio ve Patti Smith gibi ünlülerin de aralarında bulunduğu insanların huşu içinde sanat eserine baktığı bir tanıtım videosu yapmak için tutuldu.

Christie’nin Yeri, filmi “İsa’nın bu güçlü, gizemli, muammalı tasviri ile ona bakmaya mecbur hisseden insanlar arasındaki ilişkinin kurulduğu ilahi an”ı gösteren bir video olarak tanımladı.

Bu gösteriyi hazırlamanın tek bir amacı vardı: Fiyat artışını körüklemek. 340 milyon poundluk fiyat etiketinin, çoğunluğu müzayede evine giden, neredeyse 40 milyon poundu ücretlerden oluşuyordu.

Londra’daki Pyms Gallery’nin yöneticisi Alan Hobart, paazarlama kampanyası hakkında “Gelecek bu olacak” dedi.

Tüm sanat pazarı, fiyatlardaki bu devasa artıştan yararlanmak üzerine kurulu.

Rekabet

Christie’nin Müzayede Salonu’nun başkanı Jussi Pyikannen, “Gelecekte iyi bir rekabet ortaya çıkarması muhtemel eserlere ilişkin güvenilir bir gösterge arıyorsanız belki 15 yıl önce zaten satılmış, çok fazla ilgi uyandırmış ve sanatçının eserleri arasında en iyi 20 eser arasında bulunan eserlere bakmalısınız” dedi.

Bu, daha fazla parası olan insanların, değerde artışa yol açabilecek güvenli bir yatırım yapmak için daha fazla şansa sahip olması anlamına geliyor.  Sanatçı, daha iyi tanındıkça ve seçkin kabul edildikçe, sanat eserinin fiyatı da o kadar yükseliyor ve böylelikle bu artışın daha uzun süre devam etmesini bekliyorsunuz.

Francis Bacon’un Özportresi, buna iyi bir örnek, eserin fiyatı 1999 ile 2008 arasında yüzde 232 yükseldi.

Salvator Mundi –doğru veya yanlış- Leonardo da Vinci’ye atfedilen 20’den az resimden biri. Ona kim sahip olursa olsun fiyatının eğer yükselmeyecekse, en azından sabit kalacağına içi rahat bir şekilde güvenebilir ve satışındaki yutturmaca kesinlikle buna yardımcı olur.

Pazarlar, zenginlerin çıkarı için allanıp pullanabilir. Fiyatlar, stokçuluk ve benzeri yöntemlerle yapay bir enderlik yaratarak yükseltilebilir. Stonehage Fleming isimli varlık yönetimi şirketinden Steve Kettle’a göre sanat pazarı “dünyanın en çok manipüle edilen pazarlarından biri”.

Masa, en tepedekilerin çıkarları yönünde hazırlanmış. Biz geri kalanlar için tek yol, masayı kendi çıkarımıza göre yontmak ve parazitleri fırlatıp atmak.

Alistair Farrow

(Socialist Worker’dan çeviren Can Irmak Özinanır)

 

---

[1] Resim 450 milyon dolara satıldı. Yazar İngiliz para birimine çevirerek vermeyi tercih etmiş. Aynı rakamı TL’ye çevirdiğimizde Google şu rakamı veriyor: 1,76598016 × 109 TL ‘(çn) 

İlginizi çekebilecek diğer yazılar