DİSK/Genel-İş raporu: 100 kişiden 35’i kayıtdışı çalışıyor

DİSK’e bağlı Genel-İş sendikasının “Kayıtdışı İstihdam Raporu” yayınlandı. Rapora göre 100 kişiden 35’i kayıt dışı çalışıyor. 

DİSK’e bağlı Genem-İş Sendikası Araştırma Dairesi “Kayıtdışı İstihdam Raporu”nu yayınladı. Rapordaki rakamlar çarpıcı.

Kayıtdışı istihdam 10 milyonu geçti

Rapora göre 2014 yılında 9 milyon 69 bin kişi olan kayıtdışı istihdam rakamı, günümüzde 10 milyonu aşmış durumda. Kayıtdışı istihdam toplam işgücünün yüzde 35’ine tekabül ediyor, yani çalışan her 100 kişiden 35’i kayıtdışı çalışıyor.  Raporda kayıtdışı istihdamın işkollarına göre ayrımı şöyle ifade ediliyor:

“Kayıtdışı istihdamın en yaygın olarak toplumun düşük gelirli ya da asgari geçim düzeyinin altında yaşayan yoksul kesimlerini etkilemektedir. Bunlar başında; ücretsiz aile işçileri, kendi hesabına çalışanlar ve ücretlilerdir. Ücretsiz aile işçilerinin yüzde 91’i, kendi hesabına çalışanların yüzde 62’si, ücretli ve yevmiyeli olarak çalışanların da yüzde 18’i kayıtdışı çalıştırılmaktadır.”

Kadınların yarıya yakını kayıtdışı çalıştırılıyor

Rapora göre kayıtdışı istihdam en çok kadınları vuruyor. Rapor, kadınların elde ettikleri gelirin ev içinde “ek gelir” olarak algılanmasının ve aile geçiminin erkek sorumluluğunda olduğu düşüncesinin kadınların işgücü piyasasında düşük ücretle ve kayıtsız çalıştırılmasına daha fazla zemin hazırladığının altını çiziyor. Tarım sektöründe ücretsiz aile işçiliğinin yanısıra kentlerde küçük atölye ya da evlerde fason üretimin hâline getirilen kadınların yüzde 50’sine yakını kayıtdışı istihdam ediliyor.

Gençlerin 1 milyon 800 bin’i kayıtdışı

Genç işsizliğinin de önemli bir yapısal sorun hâline geldiğini belirten rapor, gençlerin eğitim olanaklarından yararlanmasına rağmen çalışma olanağı bulamadığını belirtiyor. Rapor gençlerin kayıtdışı istihdamını şöyle anlatıyor: “Genç işsizlik oranı 2016 yılında yüzde 20’leri bulmuştur. İş imkânı bulamayan gençler işsiz kalmamak için daha çok güvencesiz işlerde çalışmaktadır. 2016 verilerine göre toplam genç istihdamının yüzde 44,51’i yani 1 milyon 798 bini kayıtdışı istihdam edilmiştir. Bunun 1 milyon 6’sı yani yüzde 32’si ücretli veya yevmiyeli olarak kayıtdışı çalışmaktadır.”

Rapor aynı zamanda 65 yaş üstü çalışanların yüzde 84’ünün, yarı zamanlı çalışanların her 10’undan 8’inin kayıtdışı çalıştığını söylüyor.

Bölgesel uçurum

Kayıtdışı istihdamda bölgesel bir uçurum olduğunu söyleyen rapora göre en yoğun kayıtdışı istihdam Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde. Sanayileşmenin geliştiği, işletme büyüklüklerinin ve nitelikli eğitim olanaklarından yararlanan kişi sayısının arttığı illerde kayıtdışı istihdam da azalıyor.

Genel-İş’in talepleri

Genel-İş, raporun sonunda kayıtdışı istihdamın önlenmesi için 7 öneri öne sürüyor. Öneriler şöyle:

1. Kayıtdışını arttıran küresel meta zincirlerine eklemlenme yerine farklı sanayi politikaları üretilmelidir.

2. Kayıtdışı istihdamı doğuran ekonomi politikaları terkedilmelidir.

3. Çalışma hayatında denetim arttırılmalı ve kayıtdışı istihdam eden işverenlere karşı caydırı önlemler alınmalıdır.

4. Sosyal güvenlik sisteminin herkesin eşit şekilde yararlanabileceği bir hak olarak tanınmalıdır.

5. Gençlerin ve kadınların güvenceli istihdam olanağına kavuşmaları için politikalar üretilmelidir.

6. Emeklilerin yaşam koşullarını iyileştirici ücret ve sosyal haklar verilmelidir.

7. Yarı zamanlı çalışanların sosyal güvenceden yararlanabilmesi için koruyucu düzenlemeler yapılmalıdır.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar