Sistemin tepesindekiler endişeli: Tüm zamanların en büyük ekonomik krizi mi geliyor?

Küresel piyasaların en ünlü yatırımcılarından Jim Rogers, bu yıl sonunda veya önümüzdeki yıl tüm zamanların en büyük krizini öngördüğünü söyledi. Çözülen Kapitalizm ve Kapital'i Okuma Rehberi kitaplarının yazarı İngiliz sosyalist Joseph Choonara, Rogers'ın açıklamalarını Marksist.org için yorumladı.

Business Insider’a verdiği röportajda, Rogers, “Yatırım kariyerimde çok erken öğrendim: Amerika’daki bazı hisse senetleri bir balona dönüşüyor. Balonlar oluşuyor. Ve sistem çökecek. Ben de bu yüzden Çin’e taşındım ve çocuklarım Çince öğreniyor. Devletlerin iflas ettiğini göreceksiniz. İzlanda gibi. Başka ülkeler de bu kez batacak. Batı medeniyeti çökecek. Hayatınız boyunca yaşayacağınız en büyük çöküş olacak” değerlendirmesinde bulundu.

ABD’deki balon oluşumunun çökmesinin vadesi konusunda ise Jim Rogers oldukça endişeli. Rogers’a göre piyasalardaki büyük kriz bu yılın sonunda ya da önümüzdeki yıl gibi kısa bir vadede gerçekleşecek. 2008 krizindeki gibi patlamanın hiç beklenmeyen bir ülkeden geleceğini söyleyen Rogers, “2007’de İzlanda iflas etti. Herkes şaşırdı. ‘Onların bir piyasası mı var?’ diye soranlar oldu. Daha sonra İrlanda ve Bear Stearns çöktü. Daha sonra da Lehman Brothers. Döngü her zaman böyle. Her zaman bakmadığımız yerde gelişir” şeklinde konuştu.

ABD başta olmak üzere dünyadaki borç miktarının hiçbir zaman bu kadar kötü olmadığının altını çizen Rogers, “2008 krizinde Çin’in elinde büyük bir fazla rezervi vardı kötü günler için. Zor günler geldi ve onlar da paralarını harcamaya başladı. Şu anda Çin’in bile borcu var. ABD Merkez Bankası’nın bilançosu 2008’e göre beş kat daha büyük” dedi.

"Kapitalizm için temel sorun, kâr oranlarının düşüklüğü"

Marksist.org, Rogers'ın açıklamalarını, 2009 yılında Çözülen Kapitalizm ve bu yıl Kapital'i Okuma Rehberi kitaplarını yazan, İngiltere'de Sosyalist İşçi Partisi'nin (SWP) önde gelen üyelerinden Joseph Choonara'ya sordu.

Choonara şunları söyledi:

"Jim Rogers’ın yorumu, kapitalist sistemin tepesindekilerin mevcut durumla ilgili ne kadar endişeli olduklarını gösteriyor. Bunun, “hayatımız boyunca görebileceğimiz en büyük çöküş”ü görmek üzere olduğumuz anlamına gelip gelmeyeceği belirsiz. Marksizm, bazı genel eğilimleri tahmin edebilir ve açıklayabilir; ancak yükselişlerin ve ani düşüşlerin kesin olarak tarihleri ve ölçekleri hiçbir zaman tahmin edilebilir değil.

Kapitalizm için temel kritik sorun, 1980’lerin başından itibaren, sistemin çekirdeğindeki kâr oranlarının bir türlü 1950’ler ve 1960’ların büyüme döneminde tanık olunan seviyelere geri dönememiş olmasıdır. Kredi eksenli büyüme ve “finansal yenilik”, 1980’lerden itibaren bu sorunun üstünü örttü ve büyümenin devam etmesini sağladı.

Kredi eksenli büyüme, daha 2001’de ABD ekonomisi resesyona girdiğinde tehlikedeydi. ABD Merkez Bankası o dönemde faiz oranlarını düşürdü, bu bir konut balonuna ve daha da fazla finansal yeni deneyimlere yol açtı, bunun sonucunda da 2007-2008 krizi başladı.

Sonuç olarak ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkileyen bunalım, hükümetlerin ve merkez bankalarının faiz oranlarını daha da düşürüp “parasal genişleme” gibi önlemlerle para yaratmasının sonucunda kısmen çözüldü; fakat bu da daha da fazla borca ve finansal balonlara yol açıyor.

Rogers’ın dediği gibi Çin de buna dahil. Burada devlet, ihraç pazarlarının kurumasına yanıt olarak ekonominin ilerleyişini sürdürmek için bir kredi verme dalgası başlattı. Kriz başladığından beri, borcun küresel olarak düşmesinden ziyade, sistemin çekirdeğindeki gelişmiş ülkeler dışındaki ekonomilerde hızla büyüyen borç yüzünden küresel borcun büyüdüğüne tanıklık ettik.

Borç bağımlısı, finansallaşmış, kârlılığı düşük kapitalist büyüme uzun vadede sürdürülebilir değil. Bunun yeni bir ani düşüş mü yoksa uzun bir ekonomik durgunluk anlamına mı geleceği belli değil. Ancak Lehman Brother’ın 2008’deki çöküşüyle ortaya çıkan sorunlar çözülmüş değil. Ve sol, daha da fazla istikrarsızlığın geleceğini beklemeli."

İlginizi çekebilecek diğer yazılar